Europa kan het Nederlandse farma-debat verder brengen

Een farma-strategie, met als doel de Europese gezondheidszorg beter te maken. Dat was vóór het uitbreken van de Coronacrisis een stoutmoedig plan van de Europese Commissie. Gezondheidszorg is immers een zaak van nationale overheden.

Beschamend

Door de coronacrisis is dat beeld flink gekanteld. Het was ronduit beschamend dat de meeste EU-lidstaten in het vroege voorjaar de facto 'eigen volk eerst' hanteerden, en zelf persoonlijke beschermingsmiddelen en beademingsapparaten gingen hamsteren. Ik kan mij nog goed de noodkreten herinneren van de Italiaanse ambassade die aan ongeveer alles een gebrek had in Italië. U herinnert zich ongetwijfeld de televisiebeelden.

Europese strategie

Dat maakt de tijd rijp voor zo'n strategie: veel Europese landen ervaren nu dat gezamenlijk en gecoördineerd optrekken verstandiger is om een pandemie beter te managen. In het Nederlandse farma-debat worden tot dusverre felle stellingen ingenomen, vooral over prijsvorming van medicijnen. De nieuwe Europese farma-strategie biedt volgens mij nieuwe kansen om dit debat op een andere manier te voeren.

Win-win-situatie

Onze belangrijkste boodschap? We moeten op Europees niveau win-win-situaties creëren voor alle betrokkenen: patiënten, financiers (in Nederland zijn dat burgers en werkgevers) en de industrie. Een voorbeeld: de helft van de ontwikkelings­kosten van een nieuw medicijn bestaat uit financieringslasten. Als we financieringslasten kunnen verlagen door bijvoorbeeld participatie van overheden, dan leidt dat op termijn tot lagere prijzen (en daarmee een betere betaalbaarheid van medicijnen).

Europees niveau

Nog een voorbeeld: als de industrie meewerkt aan een beter uitlegbare prijsvorming binnen de EU, kan in ruil daarvoor misschien bevorderd worden dat overal op de Europese markt medicijnen toegelaten én vergoed worden. En kunnen patiënten, ongeacht of zij Bulgaars of Duits zijn, van dezelfde innovaties profiteren. Laatste voorbeeld: een recente Finse wet maakt het makkelijker (én AVG-proof) mogelijk dat gezondheidsdata wordt gebruikt voor onderzoek en ontwikkeling van nieuwe medicijnen. Dat is iets dat je heel Europa toewenst.

Minder afhankelijk

Kortom, dat zijn allemaal zaken die Nederland niet alleen kan of moet oplossen, maar die je op Europees niveau kan coördineren. Naast deze win-win-situaties is het wenselijk dat Europa voor de grondstoffen en productie van (vooral generieke) geneesmiddelen en medische hulpmiddelen minder afhankelijk wordt van landen als India en China.

Next level

Kortom, dit initiatief van de Europese Commissie biedt nieuwe kansen om het farmadebat in Nederland naar een 'next level' te brengen: hoe zorgen we samen – met een florerende Europese farmasector - dat nieuwe medicijnen voor patiënten sneller en overal beschikbaar zijn én betaalbaar blijven. Daar ligt de echte uitdaging.

Anthony Stigter

Beleidssecretaris gezondheidszorg