'Als BIZ kom je binnen bij de gemeente'

Na een aantal jaren proefdraaien is de Wet op de bedrijven investeringszones, kortweg BIZ, bijna officieel. De Eerste Kamer buigt zich er na de zomer over. Met een BIZ zamelen ondernemers geld in voor de verbetering van hun winkelstraat of bedrijventerrein. Maar dat is eigenlijk niet het belangrijkste. ‘Onze impact bij de gemeente is nu veel groter.’

De Van Hoytemastraat in Den Haag ligt er mooi bij. Ze is vorig jaar dan ook uitgeroepen tot schoonste winkelgebied van Nederland. Herbert Woudt van de gelijknamige dameskledingzaak in de straat maakt een kanttekening bij de uitverkiezing. Met 54 winkels aan en rond een pleintje is het een relatief klein gebied en dus makkelijker schoon te houden dan een groot winkelcentrum.

Maar trots is hij wel als voorzitter van de Bedrijven investeringszone (BIZ) die voor het gebied is opgericht. Als BIZ is in enkele jaren veel meer bereikt dan met de winkeliersvereniging van weleer. Woudt: ‘Daar was ongeveer de helft van de winkeliers lid van. Ze betaalden 30 euro per maand, terwijl met de BIZ alle winkeliers verplicht 50 euro per maand betalen. Zo hebben we jaarlijks 30.000 euro te besteden. De gemeente int de heffing en schiet ons het geld aan het begin van het jaar voor.’ Het wordt onder meer gebruikt voor de jaarlijkse Sinterklaas- en kerstactiviteiten, voor grote buxuspotten op de stoep en voor permanente LED-verlichting in de bomen. Dat blijkt goedkoper dan elk jaar de bomen op- en aftuigen.

Wat verandert er als de BIZ er is?Als de Eerste Kamer akkoord gaat, zal de definitieve BIZ-wet vanaf 2015 grotendeels overeenkomen met de experimentenwet.Wel wordt het straks ook mogelijk om de eigenaren van onroerend goed aan te slaan. Nu zijn dat alleen nog de huurders en gebruikers. De uitbreiding mag er niet toe leiden dat huurders straks dubbel worden aangeslagen: eenmaal zelf en eenmaal omdat de verhuurder de heffing doorberekent in de huur.De bestemming van de opbrengst wordt duidelijker gekoppeld aan de economische ontwikkeling van winkelstraat of bedrijventerrein. Hierbij kan worden gedacht aan promotie of de inzet van een park- of winkelstraatmanager. Ook de inzet van internet (website, sociale media) valt er straks onder. BIZ gaat dus verder dan zichtbare bestedingen als een schone straat, veiligheidscamera’s en kleurig meubilair.

De introductie van de BIZ in Nederland als investeringsinstrument voor winkelstraten en bedrijventerreinen was met de nodige scepsis omgeven. Is dit niet gewoon een nieuwe belasting die in de zakken van de gemeente terechtkomt? En als het geld al in handen van de ondernemers blijft, zal de gemeente dan niet simpelweg de zorg voor de openbare ruimte aan hen overdragen?

Freeriders

In de Van Hoytemastraat moesten ook wat zieltjes gewonnen worden voor het concept. Maar de ‘kiesdrempels’ – minstens de helft van de ondernemers moet stemmen en daarvan moet tweederde ‘ja’ zeggen – werden ruimschoots gehaald. Ondernemers mogen dan aanvankelijk aanhikken tegen het verplichte karakter van de bijdrage, ze weten ook dat met de BIZ het probleem van de freeriders (wel profiteren, niet bijdragen) wordt ondervangen.

Volgens Woudt is misschien wel een belangrijker effect van de BIZ dat de winkeliers als een serieuze gesprekspartner worden gezien door de gemeente. ‘We hebben meer impact. Als voorzitter van de winkeliersvereniging had ik geen mandaat, nu wel. Ik heb regelmatig overleg met ambtenaren. Een paar keer per jaar is er een 'schouw' met de gemeente om te kijken wat we kunnen verbeteren aan de straat. Dankzij onze nieuwe positie is het gelukt om meer geld van de gemeente los te krijgen voor de nieuwe bestrating van de stoep. De oude tegels lagen ongelijk en waren glad in de winter.’

'BIZ was in het begin vooral een ding van de gemeente'

Op de wensenlijst van de winkeliers staan een fietsenstalling en fietsklemmen om het autoverkeer terug te dringen. De vraag is wie dat gaat betalen: zijzelf of de gemeente. Woudt: ‘De samenwerking mag dan sterk verbeterd zijn, het blijft toch altijd een beetje vechten.’ Een andere wens is de vervanging van de lantaarnpalen (‘van die snelwegdingen’) door de Berlage-palen die er vroeger stonden. Die passen meer bij het cachet van de straat.

Geen dooddoener

Van de ruim honderd BIZ-initiatieven die er nu zijn, bestaat ongeveer tweederde uit winkelstraten, inclusief horecagebieden. De rest betreft bedrijventerreinen. Daar is het wat moeilijker om iedereen op één lijn te krijgen. Het is in elk geval wel gelukt op bedrijventerrein Schiebroek in Rotterdam, dat ligt ingeklemd tussen een woonwijk, een natuurgebied, de hsl, Randstadrail, Rotterdam Airport en – in de toekomst – de nieuwe snelweg tussen de A13 en de A16. Allemaal bestemmingen met hun eigen wensen en beperkingen. Dan kunnen die van het bedrijventerrein wel eens in het gedrang komen.

Belangenbehartiging in de vorm van een BIZ is dan meer dan welkom. Edwin Markus is voor drie uur per week aangesteld als parkmanager. Hij begeleidt meer BIZ-projecten in de Rotterdamse regio, naast zijn werk als makelaar. ‘BIZ was in het begin een ding van de gemeente. Die kwam met iets nieuws waar ondernemers weinig over wisten en waarover niet goed werd gecommuniceerd. ‘Schoon, heel, veilig’ is een dooddoener als je niet concreet maakt wat je daarmee bedoelt.’

Dat is hij vervolgens gaan doen als parkmanager: met iedere ondernemer gaan praten over het doel van een BIZ en over diens specifieke wensen en problemen. ‘Ondernemers zijn vaak welwillend maar hebben weinig tijd om dit soort dingen te organiseren. Je moet professionele ondersteuning hebben.’

Graffiti

Er viel genoeg te verbeteren op het bedrijventerrein: 80 procent van de straatverlichting deed het niet, er zaten gaten in de weg, straatmeubilair zat onder de graffiti en verkeersborden stonden scheef. Het bleek dat de deelgemeente Schiebroek het budget voor de openbare ruimte vooral in de woonwijk uitgaf. Markus: ‘Ik heb echt gehoord: op een bedrijventerrein zitten geen kiezers.’ Hij zorgde dat de gebreken werden aangepakt, nam foto’s voor en na, en liet die aan de ondernemers zien om aan te tonen wat er mogelijk was.

Hoe pakken we de leegstand aan?De aantrekkelijkheid van een winkelgebied wordt ook bepaald door de mate van leegstand. Winkelketens hebben ze er liever niet bij in de Haagse Van Hoytemastraat, met vooral speciaalzaken uit het wat duurdere segment. Maar alles beter dan een winkel die lang leegstaat, want die haalt de hele straat naar beneden. Nu staan er vier leeg. Die worden voor het oog opgevuld met producten uit andere winkels.Voor de leegstand op bedrijventerrein Schiebroek wordt in BIZ-verband naar een gezamenlijke oplossing gezocht. Van een leeg pand wordt bijvoorbeeld een bedrijfsverzamelgebouw gemaakt voor de zzp’ers uit de naastgelegen woonwijk.

‘Ondernemers zijn vaak wars van alles wat gemeente en ambtenaar is omdat regels heel rigide kunnen uitwerken. Ik ben meer van de samenwerking, want zonder de gemeente lukt het niet.’ Er is een service level agreement opgesteld waarin staat waaraan de gemeente moet voldoen en wat het pluspakket is dat voor rekening van de ondernemers komt. Zij zouden ook taken van de gemeente over kunnen nemen, natuurlijk inclusief het budget dat daarbij hoort. Markus: ‘Er zit hier een hovenier op het terrein die het onderhoud voor 60 procent van het gemeentebudget kan doen.’

Ook in Rotterdam is het uitstralingseffect van de BIZ-status groter dan de bijna 29.000 euro die jaarlijks te besteden is. De ondernemers krijgen meer inspraak in de lopende herstructurering van het bedrijventerrein. Er is op hun initiatief een glasvezelnetwerk aangelegd. Er zijn plannen om de bedrijfsdaken te bedekken met zonnepanelen en de energie die daarmee opgewekt wordt te delen met de naastgelegen woonwijk.

Een punt van zorg is de aanleg van de nieuwe snelweg. Die zou ertoe kunnen leiden, door het tegengaan van te veel verkeer in de woonwijk, dat het bedrijventerrein nog moeilijker bereikbaar wordt dan het nu al is. Een nieuwe uitdaging voor de BIZ. Markus: ‘Rijkswaterstaat is andere koek dan de gemeente.’