28 lidstaten, 28 ideeën: Stop! Zo wordt het één digitale kakofonie

Een Europese Silicon Valley? Zolang 28 lidstaten 28 verschillende ideeën hebben over ict, dataprotectie, informatiebescherming en industriebeleid komt het daar niet van. Dat moet toch anders kunnen. Vorige week spraken 28 internet­ondernemers daar met 28 Europese ministers van Economische Zaken over in Amsterdam. ‘Als je tijd verspilt met praten, gaat de wereld verder zonder ons.’

'Op zich is het niet slecht als de EU met regelgeving achteraan loopt', zegt Fabrizio Porrino, de public affairs vertegenwoordiger van het Italiaanse bedrijf FacilityLive in Brussel. 'De economie is nu eenmaal sneller dan de politiek. Dus is het normaal dat de politiek wat achter loopt. Dat is niet erg. Regulering moet de last resort zijn.' Zijn ceo Gianpiero Lotito vult aan: 'Maar het probleem is dat als je tijd verspilt met praten de wereld verder gaat zonder ons. Soms is een goede oplossing voor een probleem beter dan de beste oplossing. Daarna ga je maar fine tunen.'

Vorige week waren 28 Europese ministers van Economische Zaken en 28 internetbedrijven uit 28 landen in Amsterdam bij elkaar om te praten over de toekomst van de Europese digitale markt. Het was de eerste keer dat een vergadering van de Europese ministers werd aangevuld met het bedrijfsleven.

Regelgeving is een groot probleem in de EU, was de boodschap van ondernemers. Sommige van hen pleiten daarom voor een stop op nieuwe regelgeving om eerst maar eens het bestaande woud van regels uit te dunnen. Daarbij wordt vaak naar de VS of Azië gewezen als voorbeeld. 'Maar laten we onze Europese identiteit niet vergeten’, zegt Michal Feix, topman van het Tsjechische media- en techbedrijf Seznam.cz. 'We kijken wel naar de VS en China, maar we kunnen hun systeem niet copy-pasten. Wij hebben onze eigen identiteit. Die moeten we niet onder het tapijt vegen.'

Die Europese lappendeken kan zelfs positief uitpakken, denkt Georg Ludviksson, ceo van het IJslandse ict-bedrijf Meniga. Meniga ontwikkelt apps voor online bankieren. 'Europa heeft ook een voorsprong', vindt Ludviksson. 'De discussie over privacy en dataprotectie is hier al ver ontwikkeld. Buiten Europa moet dat nog gebeuren. We kunnen dit ook als kans zien om de standaard voor dataprotectie te zetten. Europa zou de custodian van data kunnen worden.'

Het punt is dat wet- en regelgeving te vaak als doel heeft iets te beperken. Dat is de verkeerde manier, zegt Linda Griffin, hoofd public affairs van King (bekend van het spel Candy Crush). 'De politiek zou zich moeten inleven in wat wij met data willen doen. Het gebruik van gebruikersdata is belangrijk voor ons om te groeien, om nieuwe producten te ontwikkelen. We willen die gegevens niet om die mensen kwaad te berokkenen. Politici zouden moeten nadenken wat er gedaan kan worden om ervoor te zorgen dat die innovatie wél door kan gaan in plaats van op de rem te staan.'

Want dat het 28-landen-met-28-regels-systeem nog steeds niet één markt oplevert, is in digitale kringen wel duidelijk. Daar wordt de discrepantie tussen nationaal beleid en het wereldwijde web een wurgend probleem. 'Als je het hebt over een level playing field, moet je niet alleen kijken binnen de EU', zegt Michal Feix. 'Mijn probleem is dat de instelling van de EU is: omdat we Europa zijn, beschermen we zoveel mogelijk de rechten van de consument. De VS en China hebben een heel ander gameplan dan de EU als het gaat om de digitale economie. En uiteindelijk zijn het wel de Chinese en Amerikaanse bedrijven waar de Europese mee moeten concurreren.'

Als we niets doen, blijven we volgers
Gianpiero Lotito (Italië)
Oprichter, ceo en cto van FacilityLive. Facility Live is een zoekprogramma dat heel specifiek kan zoeken in diverse digitale systemen

'De kracht van Silicon Valley is dat ze heel snel zijn en er is daar een credible ecosystem, waar grote en kleine bedrijven en financiers elkaar weten te vinden. In Europa zijn we dat nog aan het opbouwen. We leven in een situatie die lijkt op Silicon Valley begin jaren tachtig, toen de grote Amerikaanse bedrijven hun wereldwijde avontuur begonnen.'
'In Europa bestaan de digitale activiteiten van bedrijven voornamelijk uit e-commerce en public service. We moeten beseffen dat dat de bovenlaag van de digitale economie is. Er is geen Europees platform voor ons om op te werken. De belangrijke software komt uit de VS en tegenwoordig ook steeds vaker uit het verre Oosten. Dat is dé uitdaging voor het beleid: de mogelijkheden scheppen om een eigen Europees softwareplatform te laten ontstaan zoals Windows of Android. Zonder dat blijven we altijd afhankelijke volgers.'
'Vorig jaar ben ik geïnterviewd door de Süddeutsche Zeitung. Voor mij was misschien wel het belangrijkste dat het artikel werd geplaatst op de economiepagina en niet op te techpagina. Onze industrie wordt vaak alleen maar vanuit de techniek bezien, en dat klopt als je schrijft over de zelfrijdende auto. Startups zijn een technisch fenomeen, maar wat ze doen is ook onze economische toekomst. Het wordt tijd om ze ook zo te beschrijven.'
'Hét model voor Europa is: veel kleine valley's en niet één grote Europese Silicon Valley. Dat is waarschijnlijk de meest houdbare strategie. Het echte probleem voor de nabije toekomst is om de beste condities te creëren die technologische ontwikkelingen aantrekken en ontwikkelen. Het is van belang dat Europese jongeren hun eigen avontuur kunnen ontwikkelen. Ze moeten het gevoel hebben dat ze hier competitief kunnen zijn. Er is geen reden voor valse bescheidenheid in de EU. In Europa zijn veel universiteiten met heel gespecialiseerde kennis die een platform kunnen ontwikkelen.’
'Ik maak me niet veel zorgen over het feit dat Europa met 28 landen moet overleggen voordat er beleid is. Die cultuurverschillen zorgen voor een evenwichtig beleid met draagvlak. Wat daar precies uit komt, is niet het belangrijkste, als het beleid in alle landen maar hetzelfde wordt uitgevoerd. Dat is waar het om gaat. Een ecosysteem maken is ook geen kwestie van een drempel weghalen. Het moet zich ontwikkelen. Het echte probleem is dat we ons niet kunnen ontwikkelen tot mondiaal concurrerende bedrijven omdat er geen gelijk speelveld is binnen Europa.'

In Finland was Google nooit gelukt
Ilkka Kivimäki (Finland)
Bestuursvoorzitter van SLUSH, SLUSH organiseert een van de grootse en belangrijkste startup evenementen ter wereld voor ondernemers, investeerders en studenten

'Een onderzoeksbureau in Finland heeft vorig jaar de ontstaansgeschiedenis van de tien grootste internetbedrijven ter wereld bekeken. Google, Facebook, Uber et cetera. Het kwam tot de conclusie dat volgens de Finse wetgeving acht ervan illegaal waren geweest of onder strenge regels zouden vallen. Feitelijk waren die bedrijven in Finland niet van de grond gekomen. Er is internationaal geen gelijk speelveld. Als er nu niet veel verandert, is Europa de laatste plaats waar de zelfrijdende auto wordt ontwikkeld. Het probleem hoe wij daar mee om moeten gaan, zal zich dan vanzelf oplossen, wij krijgen het opgelegd van buiten de EU.'
'De Airbnb's en Ubers gaan niet weg. We kunnen ze even tegenhouden, maar ze ontwikkelen zich buiten de EU verder en dan komen ze terug. En op dat moment hebben ze de muscle power to force their way in. Neem Meitua, een Chinees sharing en e-commerce platform. Dat heeft onlangs 3 miljard US-dollar opgehaald. Nu heeft het al honderd miljoen maandelijkse klanten. Als het in China zijn methode perfectioneert, dan vreet het over een paar jaar alles op wat in zijn buurt komt op buitenlandse markten.'
Kivimäki slaat met vuist op tafel. 'De EU moet leiderschap tonen.’ ‘Beleidsmakers zouden regelgeving veel dapperder en agressiever moeten voorbereiden. Politici zouden tegen de bevolking moeten durven zeggen: ‘We weten dat het eng klinkt, maar deze ontwikkelingen komen er nu eenmaal aan en we moeten een manier vinden om er mee om te gaan.’ Er is te weinig kennis bij politici en ambtenaren en in mijn ogen is de lobbypower teveel bij bedrijven die de status quo willen handhaven.
Nieuwe startups vermoorden de oude manier van werken. Neem de zelfrijdende auto. Als je goed kijkt naar het achterliggende vraagstuk voor de auto-industrie is dat niet: wat wordt het nieuwste model? Het vraagstuk gaat er over dat mensen geen auto meer willen hebben. Ze willen voor hun deur een transportmiddel kunnen oproepen en dat weer weg kunnen sturen als ze ermee klaar zijn.'
'Als je ziet wat er gebeurt op het gebied van neuro-programmering of de deeleconomie; hoe houden we dan het talent in Europa? Er wordt internationaal top dollar voor betaald. De besten in hun vakgebied kunnen overal terecht. Het is gewoon eng om te zien hoe makkelijk jongeren van het ene land naar het andere gaan. Ze stappen in New York uit en merken dan pas dat ze geen jas hebben meegenomen. Toen ik jong was, begon ik twee dagen van tevoren al met pakken.'
'Let wel, ik zeg niet dat de EU het makkelijk op kan lossen. Vijftien jaar geleden was internet nog een knus apart hokje in een bedrijf, nu is het geïntegreerd in bedrijfsprocessen. Het is meer dan alleen e-mail of websites, het is ook de auto die er zelf aan 'denkt' dat het tijd is voor een onderhoudsbeurt of Uber dat de ervaringen van klanten gebruikt in zijn bedrijfsprocessen. Vorige maand vroeg een Finse organisatie die een studie doet naar de toekomst om een bijdrage van mij. Leek me leuk om te doen, een uurtje 's avonds als de kinderen in bed lagen, twee pagina's. Het bleek verschrikkelijk ingewikkeld, alles is met alles verbonden.'

Wat 28 ministers met 28 ondernemers bespraken in Amsterdam Bekijk het filmpje

Wat kunnen de Europese ministers doen om van de EU een Europese digitale markt te maken? Zes tips van topondernemingen:

1. ‘Benoem een chief technology officer voor de EU, analoog aan het bedrijfsleven. Geen politieke, maar een oplossingsgerichte functie.’
Linda Griffin, King Digital Entertainment (CandyCrush), Ierland

2. ‘Zorg ervoor dat bedrijfsgegevens van Europese bedrijven in de EU kunnen blijven. Het risico bestaat nu dat die data in het buitenland worden ontwikkeld en geëxploiteerd. Bijvoorbeeld door Google in de VS.’
Manuel Ausaverri Ferrer, INDRA (ict), Spanje

3. ‘Laat de gebruiker met één druk op de knop kiezen uit verschillende vormen van dataprotectie, zodat hij kan kiezen of hij onder het Amerikaanse systeem wil vallen of dat hij een EU-aanbieder zoekt.’
Alexis Pantazis, Hellas Direct, autoverzekeringen, Cyprus

4. ‘Faciliteer beter verkeer van personen, zonder nationale koppen op regels, zodat toptalent zonder veel bureaucratie van het ene land naar het andere kan.’
James Foody, Ayda (gezondheidszorg), Ierland

5. ‘Zorg voor een EU-brede uniforme privacyregelgeving inclusief een uniforme interpretatie daarvan.’
Lionel de Somer, Assisto (ict voor afhandelen autoschades), België

6. ‘Accepteer dat Engels de taal van ict is en stop met het eisen van informatie in alle EU-talen.’
Dimitar Giulev, Antipodes (sales software), Bulgarije