Breinbreker: is het bedrijfsleven er voor het mbo of andersom?

Betalen voor praktijkonderwijs mag het bedrijfsleven wél. ‘Maar bemoei je vooral niet met wat er op het roc gebeurt.’ Daar worden leerling én bedrijf de dupe van, zegt deze Tilburgse ondernemer. 

In het vernieuwde stationsgebied van Tilburg werken ervaren schilders aan het opknappen van twee oude treinwagons. Een nieuw restaurant opent daar over een paar weken de deuren. ‘Moet je zien!’ Opgewekt wijst Jacq van Aarle, ondernemer en eigenaar van Van Aarle Vastgoedonderhoud, naar het perron naast de wagons. ‘Vorige week is er cement gestort zodat het net een echte trein op een station lijkt. Nu moet alleen de binnenkant er nog piekfijn uitzien. De schilders hebben er nog een paar dagen voor.’
Omdat de klus zo snel af moet, werken er geen leerlingen mee. Van Aarle heeft ze wel rondlopen in zijn bedrijf. Ze zijn een paar kilometer verderop bezig om de muren van het Sint Elizabeth ziekenhuis eens goed in de verf te zetten. Vijf dagen per week besteden ze aan de klus die ondernemer Van Aarle speciaal regelde, samen met het ziekenhuis, om de jongens het vak in de praktijk te leren tegen een prima startsalaris. In de winter volgen de leerlingen theorielessen op het roc en praktijkles op de schildersvaksopleiding in Tilburg. Die school, geloof het of niet, wordt grotendeels gefinancierd door de regionale schildersbedrijven.

Wel geld, geen overleg

En dat vinden roc’s de normaalste zaak van de wereld, zegt Van Aarle. Bedrijven hebben toch behoefte aan personeel, redeneren ze. Dan moeten die daar ook maar financieel aan bijdragen. ‘En dat is dus ook de praktijk’, stelt de ondernemer vast. ‘Het bedrijfsleven investeert gigantisch in het mbo-onderwijs.’ Bijna 150 bedrijven in de regio Tilburg, van mama-en-papabedrijf tot grootbedrijf, betalen samen voor het opleidingsbedrijf van de schildersvakopleiding, inclusief de salarissen van jonge mbo’ers die het vak leren. En zorgen zo dat zo’n 25 mbo-leerlingen per jaar na hun opleiding zonder moeite terecht kunnen bij één van die bedrijven, zegt Van Aarle. Maar ho maar dat het roc in overleg wil met de ondernemers over die ene dag dat de mbo’ers daar op school zitten. ‘Het devies lijkt: betalen voor praktijkonderwijs mag, maar bemoei je vooral niet met wat er op het roc gebeurt.’             

Op de schildersvakopleiding is het beter geregeld. Daar proberen de instructeurs zo goed mogelijk de praktijk na te bootsen. In een grote ruimte leren jonge schilders op uitschuifbare muren de fijne kneepjes van het vak. In een speciale spuitruimte hangt nu nog een witte autobumper. Jeannine Saris, samen met collega Riny Knapen verantwoordelijk voor de praktijklessen, kijkt er peinzend naar. Een project van een leerling, legt ze uit. ‘Goede poging, maar als je de bumper in het daglicht ziet zou je er als klant nog wel wat op aan op te merken hebben.’ Ze weet precies hoe ze moet omgaan met de 75 stuiterballen die hier les krijgen. Samen zijn ze verantwoordelijk voor het wel en wee van de school. ‘Als een jongen verkering krijgt, merken we het meteen’, zegt opleidingsmanager Maas lachend. ‘Er komen heel wat pedagogische vaardigheden kijken bij het runnen van zo’n school. Je leidt ze niet alleen op tot schilder, maar begeleidt ze ook als mens. Dat doen we dus allemaal híer. Niet op het roc.’

Hofleverancier mbo
Naast het roc is het terrein nu nog afgezet – daar verrijst straks een vmbo. Het énige vmbo in Tilburg waar leerlingen het profiel bouwen, wonen, interieur kunnen volgen, dat een goede basis legt voor de mbo-opleidingen tot schilder. En dat is nodig, want anders beginnen de leerlingen met een achterstand op het mbo. Ook de vmbo-leerlingen kunnen gebruik maken van de faciliteiten van de schildersvakschool. Uit welbegrepen eigenbelang, stelt Van Aarle: het praktische vmbo is namelijk de hofleverancier van het mbo. Hij is blij dat het in Tilburg is gelukt om dit voor elkaar te krijgen. Maar, zegt hij, veel vmbo’s verstoppen zich achter het excuus ’gebrek aan geld, er kiezen te weinig leerlingen voor dit profiel’. ‘Het probleem is: veel vmbo’s vinden zo’n kleine klas voor leerlingen met het profiel bouwen, wonen, interieur niet interessant genoeg. Ze willen gewoon niet.’ Dat het praktische vmbo een slecht imago heeft onder ouders en leerlingen, helpt dan ook niet om de leerlingenaantallen te vergroten, zegt Van Aarle. ‘Bij veel ouders zit de crisis nog heel stevig in het hoofd. Of: in de bouw ben je een nummer, in de bouw wordt gesjoemeld, dat soort clichés. Terwijl we straks een enorm tekort hebben aan schilders. Er is werk genoeg.’

'vmbo’s verstoppen zich achter 'gebrek aan geld' en bieden geen technisch profiel aan'

Zo’n school – vmbo én mbo – moet gewoon veel meer ondernemerschap en lef tonen, vindt Van Aarle. Dat zou goed zijn voor het onderwijs, het imago van vmbo en mbo én voor het bedrijfsleven waar de leerlingen uiteindelijk terecht komen. ‘Er zijn kansen genoeg.’
Intussen gaat het bedrijfsleven zelf door met jonge schilders werven. Door alle ervaring weten Maas en Saris intussen goed wie wel en niet geschikt is voor het schildersvak. Ze stonden een tijdje geleden op een voorlichtingsavond van een Tilburgse scholengemeenschap. Een paar uur van te voren kreeg het duo te horen dat maar liefst 52 kinderen zich hadden aangemeld voor hun praatje. Ook havisten en zelfs een paar meisjes, die nu nog sterk ondervertegenwoordigd zijn in het schildersvak. Nu de crisis is afgelopen, verwacht Maas dat de groei aan aanmeldingen zich rustig voortzet. Van Aarle hoopt het. ‘De toekomst van de schilderssector is afhankelijk van dat ene keuzemoment. Een fanatieke docent, een vmbo-directeur die zich hard maakt voor de technische profielen of een ondernemer die weet te inspireren. En als ze er alle drie zijn, dan zie ik het wel goed komen met ons.’