Minder EU-regels? Frans Timmermans: you better hurry up now

Snoeien, schrappen, stroomlijnen. Frans Timmermans zou de geschiedenis in gaan als de man die eens flink zou kappen in het Europese regeloerwoud. Nu hij net over de helft van zijn termijn is: wat is er eigenlijk merkbaar van het Timmermans-effect?

Snoeien doet groeien: dat was het motto van de Europese Commissie die 2,5 jaar geleden aan de slag ging. Met Frans Timmermans als de vicevoorzitter die eens flink zou kappen in het EU regelwoud. ‘Als we wat doen, zullen we altijd kijken naar de meest efficiënte en minst verzwarende aanpak’, zo droeg de Jean Claude Juncker, de voorzitter van de Europese Commissie, hem op in zijn zogenoemde mission letter. ‘Daarbuiten zullen we actie overlaten aan de lidstaten, die beter gelegitimeerd en uitgerust zijn om effectief politiek te reageren op nationaal en lokaal niveau.’ En wat verderop: ‘Ik hecht grote waarde aan jouw mening voordat er enig nieuw initiatief in het werkprogramma van de Commissie komt of op de agenda van ons college.’ Daarmee kreeg Timmermans de mogelijkheid om van alle eurocommissarissen voorstellen te blokkeren als deze ondeugdelijk of van slechte kwaliteit zijn, of te veel regelgeving op details opleveren. De vraag is natuurlijk: heeft het gewerkt?

Lijstjes en schrappen

In elk geval wordt er nu aan het begin van elk jaar een lijst openbaar gemaakt van tientallen voorstellen die op het punt staan geschrapt te worden. Zo worden dit jaar negentien wetsvoorstellen teruggetrokken, omdat deze niet meer actueel zijn en annuleert de Commissie volgens haar werkprogramma zestien wetten die in onbruik geraakt zijn. Daarnaast komen gedurende het jaar adviezen over vermindering van regeldruk in Europese regelgeving van het speciale REFIT-platform, waarin vertegenwoordigers van overheden en maatschappelijke organisaties zitten. Voor het Europese (mkb) bedrijfsleven is Michaël van Straalen daarin afgevaardigd, de voorzitter van MKB-Nederland.

Hoeveel regels maakt Brussel eigenlijk voor Nederland?De Brusselse regelzucht. Veel genoemd, weinig geroemd. Maar hoeveel regels maakt de EU eigenlijk? Jaarlijks komen er tussen de duizend en de tweeduizend grote en kleine verordeningen, richtlijnen of besluiten uit Brussel. Dat lijkt veel, maar niet alle regels zijn voor elk land bedoeld. Nederland heeft veel te maken met visserijregels en weinig met die voor olijfolieproductie bijvoorbeeld. Ongeveer 10 tot 15 procent van de Europese regelgeving in voor ons interessant, zo’n tweehonderd regels per jaar dus. Zet dat eens af tegen de achtduizend regels en wetten die de Nederlandse regering jaarlijks in Den Haag maakt.In Brussel merken ze dat Timmermans in functie is. 'We hebben het dunste wetgevingsprogramma ooit', meldde Margrethe Vestager, eurocommissaris Medediging, onlangs in de Volkskrant. De leden van het Europees Parlement verveelden zich, constateerde het in EU-zaken gespecialiseerde dagblad Politico al snel na de start van de Commissie-Juncker. Want er zijn te weinig voorstellen van de Europese Commissie om te behandelen. Het is voor een eurocommissaris ook veel moeilijker geworden een voorstel door te zetten. Eerst moet zo'n voorstel langs Timmermans. En vaak komt het oordeel van zijn team neer op ‘reden niet duidelijk’ of ‘niet helder verwoord’. Volgens ingewijden beginnen de Europese ambtenaren daaraan te wennen en denken ze nu wel twee keer na voor ze nieuwe regels gaan bedenken.

Maar merken Nederlandse ondernemers nou ook dat de regelgeving lean wordt? Een tussenstand op de schaal van 0 (nog niets gemerkt) tot 4 (goed zijn best gedaan) Timmermans:

Toekomst biologische landbouw is nog altijd onzeker

De modernisering van regelgeving voor biologische landbouw is een lange estafettestrijd. ‘Het heeft de twijfelachtige eer de langstlopende procedure te zijn in de EU’, verzucht Bavo van de Idsert, voorzitter van belangenvereniging Bionext. ‘Voor de sector is dat funest, omdat er geen zekerheid is over wat mag. Als er dit halfjaar geen akkoord komt, gaat het voorstel van tafel. Maar dat is al vijf keer gezegd. Timmermans zei bij zijn aantreden al dat hij het voorstel zou intrekken als er niet binnen zes maanden een overeenkomst was. Wij hebben hem daarover benaderd, maar hij stuurde ons door naar de Commissaris voor Landbouw.’

'Voor biologische boeren is er nog steeds geen zekerheid wat wel of niet mag'

Eigenlijk mag het voorstel van Van de Idsert ook wel van tafel. Er wordt nauwelijks in vernieuwd en één van de grootste problemen blijft gehandhaafd: de nationale verschillen in wet- en regelgeving en controle. ‘Er is nu bijvoorbeeld teveel discussie tussen de nationale controleurs. Biologisch is een internationale markt geworden, maar het toezicht is nationaal. Het huidige voorstel maakt het grote marktspelers verrekte moeilijk en het ontmoedigt bedrijven die zich oriënteren op biologische productie. Zij mogen namelijk door een verbod op parallelproductie hun bedrijf niet in delen omschakelen naar biologisch.’

Modernisering wetgeving biologische landbouw verdient: 0 Timmermans

Waarom zet de EU niet in op schonere productie? Dat is veel efficiënter

‘Er zijn bedrijven die meer geld moeten uitgeven aan het monitoren van fijnstofdeeltjes die er niet zijn, dan aan emissiereductie’, stelt Jan Maarten van der Steen, de directeur raffinage van de Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie (VNPI). Hij heeft moeite met de nadruk die Brussel legt op absolute uitstootplafonds, terwijl het volgens hem beter is om met relatieve uitstootplafonds schonere productie te stimuleren. ‘Alleen bij kraakinstallaties bij enkele leden van ons kan wat fijnstof vrijkomen. Toch moeten al onze bedrijven bijhouden hoeveel fijnstof ze uitstoten. Dat is dus gewoon een administratieve oefening. Dat is onnodig. Als er niets is en dat kun je vaststellen, dan moet je stoppen met die monitoring. Wij merken op dit punt dus nog niet zoveel van de relaxatie die Timmermans voorstelt.’

'Nederland moet minder tegen de EU schoppen en wat meer naar zichzelf kijken'

Wat Van der Steen ook betreurt, is dat Nederlandse overheden blindvaren op Brussel. ‘Ze gaan niet inhoudelijk op onze bezwaren in, ze zeggen gewoon dat het moet van de EU. Maar andersom werkt het niet. Normen uit Brussel kunnen naar behoeven wel voorzien worden van een nationale kop.’ Dus begrijp hem niet verkeerd, Van der Steen wijst niet uitsluitend naar Brussel. ‘Het duurt ook een paar jaar voor beleid uit Brussel in Nederland is gedruppeld. Nederland moet minder tegen de EU schoppen en wat meer naar zichzelf kijken. Er zijn hier allerlei programma’s voor eenvoudiger regelgeving, maar ik merk dat dat binnen de ministeries niet echt landt. Brussel moet de relaties met 27 lidstaten goed houden, ik vind dat ze dat niet slecht doen met relatief weinig mensen.’

Terugdringen emissies verdient: 0 Timmermans