Bondskanselier Angela Merkel en President Emmanuel Macron hebben maandag een voorstel gedaan voor een herstelpakket ter waarde van €500 miljard om de economieën van de EU-lidstaten die het hardst zijn getroffen door de coronacrisis te ondersteunen. Het voorstel houdt in dat deze landen aanspraak kunnen maken op een fonds voor economisch herstel dat wordt opgenomen in de nieuwe meerjarenbegroting van de EU. Om dit fonds te financieren zou de EU leningen aangaan ter waarde van €500 miljard die gezamenlijk worden gedekt door de 27 lidstaten van de EU.
'Buitengewone omstandigheden'
Het is voor het eerst dat Duitsland zegt voorstander te zijn van gezamenlijke Europese leningen. De afgelopen jaren was het land altijd tegen dit type leningen vanuit de overtuiging dat de leningen ertoe zouden leiden dat Duitsland zou moeten opdraaien voor de door andere lidstaten gemaakte kosten. Ook in het kader van de coronacrisis was Duitsland terughoudend over het onderwerp. Nederland, Oostenrijk en Zweden spraken zich uit tegen de leningen. Gisteren gaf Merkel echter aan dat 'buitengewone omstandigheden om buitengewone maatregelen vragen'.
Geen Eurobonds
Het voorstel maakt geen gebruik van de zogenaamde Eurobonds, omdat het niet gaat om leningen aan nationale overheden. Het geld wordt verstrekt vanuit het MFK en is daarmee bedoeld om specifieke projecten te financieren. Daarnaast hoeft het geld niet terug te worden betaald. De overeenkomst met Eurobonds is dat het fonds wordt gefinancierd doormiddel van gezamenlijke Europese leningen.
Herstructureringen
Ten opzichte van eerdere voorstellen kan het plan worden gezien als een compromisvoorstel. Enerzijds krijgen de getroffen landen geld voor het herstel waarbij de EU als geheel voor de daarvoor nodige leningen betaalt. Anderzijds verloopt deze financiering via het EU-budget en daarmee via de Europese Commissie. De Commissie kan daarom aanbevelingen voor herstructureringen koppelen aan het herstelgeld. Daarmee ontstaat een zekere mate van conditionaliteit, waartegen met name de Zuid-Europese landen zich tot nu toe fel verzetten.
4 pijlers
Het voorstel van Merkel en Macron bestaat uit vier pijlers, waarvan grotere budgettaire solidariteit er slecht één is. Verder pleit het voorstel voor meer Europese bevoegdheden en maatregelen op het gebied van gezondheid en voor het versnellen van de groene en digitale transities. Ook geven Merkel en Macron expliciet aan Europese kampioenen te willen creëren in de industrie, die de internationale concurrentie aan kunnen gaan. Tot slot wordt in het voorstel het belang van ketens en allianties aangekaart, bijvoorbeeld op het gebied van baterijen.
Unanimiteit
Hoewel de gezamenlijke stem van Duitsland en Frankrijk in Europa zwaar kan wegen, is er voor het voorstel nog een lange weg te gaan. Om het fonds te financieren moet het jaarlijkse uitgavenplafond van de Europese begroting omhoog. De Commissie zal hier waarschijnlijk op 27 mei een voorstel toe doen. Daar moeten alle lidstaten in de Raad mee instemmen. Of deze unanimiteit behaald kan worden is nog de vraag. Vervolgens moet ook het Europees Parlement akkoord gaan.
