Maak de grote Europese Projecten (IPCEIs) ook in Nederland chefsache

Grote kans dat u er nog nooit van gehoord heeft: de IPCEIs. De afkorting staat voor Important Projects of Common European Interest. Deze zijn bedoeld om gezamenlijk de strijd aan te gaan als het gaat om grote uitdagingen als klimaat en digitalisering. En om onze strategische autonomie te versterken. In een wereld van ‘America First’ en ‘Made in China’, met bijbehorende immense investeringsprogramma’s is dat bittere noodzaak. De Europese schaalgrootte is het enige alternatief.

IPCEIs koppelen investeringen

Het mooie van dit IPCEI-recept is dat grote industriële projecten van de grond kunnen worden getrokken door EU-lidstaten, waarbij substantiële private en publieke investeringen aan elkaar gekoppeld kunnen worden. Een programma dat eenmaal de ‘IPCEI’-status krijgt van de Europese Commissie, heeft het voordeel dat staatssteunregels worden versoepeld en lidstaten tot 100 procent van de projectkosten kunnen financieren om belangrijke industriële ontwikkelingen in Europa vooruit te brengen. Naast batterijen, betreft dit bijvoorbeeld waterstof, micro-elektronica en de Europese Cloud.

Investeren in strategische programma's

Wie denkt dat dit een speeltje is voor de grote lidstaten heeft het mis. Frankrijk en Duitsland trekken inderdaad hard aan IPCEIs; deze strategische programma’s zijn daar chefsache. Maar ook in andere EU-lidstaten staan de IPCEIs hoog op de agenda, inclusief de daarbij behorende grote budgetten. Bij de Waterstof IPCEI gaat het inmiddels om vele miljarden die lidstaten hiervoor hebben gereserveerd. Bovendien gebruiken veel lidstaten de miljardenfondsen die vrijkomen uit het Europese Herstelfonds om te investeren in deze strategische industriële programma’s.

Alle reden dus voor een hoge notering in de Nederlandse politieke hitlijst. Zeker omdat Nederland veel te bieden heeft op terreinen waarop IPCEIs zijn of worden ontwikkeld. Maar, niets is minder waar. Nederland doet niet mee aan de Batterijen IPCEI. Nederland heeft op wat kleingeld na nog geen substantiële fondsen gereserveerd voor deelname aan de IPCEI’s Waterstof, Micro-elektronica en Cloud. Nederland heeft nog geen Nationaal Herstelplan ingediend, nodig om aanspraak te maken op de miljarden uit het Europees herstelfonds. Dit alles in afwachting van een nieuw kabinet.

Beslissingen niet uitstellen

Andere partnerlanden willen Nederland graag aan boord hebben, omdat wij op bovengenoemde gebieden excellente kennis en kunde hebben. Maar meer dan het uitspreken van ambities doet Nederland niet. Al geruime tijd niet. Laten we onszelf niet in slaap sussen dat we beslissingen nog wel even uit kunnen stellen. Andere landen willen vooruit, terwijl Nederland door besluiteloosheid eigenlijk achteruit schakelt. Hoogste tijd voor een assertieve overheid met lef om gas te geven en budget vrij te maken. Budget voor de drie IPCEIs waarover nu wordt onderhandeld, maar zeker ook voor toekomstige IPCEIs die al ontkiemen.

Reineke Timmermans

Beleidssecretaris innovatie en industriebeleid