Het wordt een rare begroting 2018 op Prinsjesdag: niet meer van het oude kabinet, en nog niet van het nieuwe kabinet. Dus kunnen we net zo goed aan niet-politici vragen waar zij 1 miljard euro aan uit zouden geven in het belang van Nederland.
Natuurlijk had het nieuwe kabinet deze maand graag zijn plannen gepresenteerd op Prinsjesdag. En ook de begroting 2018 die daarbij hoort. Maar helaas: dat kabinet is er nog niet. Daarom vroegen we 3 ondernemers, 1 vakbondsman en een econoom waar zij 1 miljard euro aan zouden willen besteden om de bv Nederland vooruit te helpen: Elske Doets van Jan Doets America Tours, Herna Verhagen van PostNL, Jacco Vonhof van Novon Schoonmaakbedrijven, econoom Arnoud Boot en CNV-vakbondsman Maurice Limmen. En hun plannen zijn best verrassend.
Herna Verhagen, ceo PostNL
‘Cybersecurity, cybersecurity en nog eens cybersecurity’
'Ik zou dat miljard op de begroting 2018 en die voor de jaren erna investeren in de cybersecurity van Nederland. Want digitale veiligheid en weerbaarheid is cruciaal voor onze economie en samenleving. Nederland loopt voorop in de digitalisering. Bij PostNL merk ik dat door de sterke groei van e-commerce en ons pakkettenbedrijf. Ruim 5 procent van het bnp verdienen we in Nederland met ict. Maar die positie wordt bedreigd door criminaliteit, bedrijfsspionage en terreur online.'
Maak geld vrij op begroting 2018
'Daarom wil ik het geld steken in een meerjarig actie- en investeringsprogramma. Dat moet het nieuwe kabinet in samenwerking met het bedrijfsleven en de decentrale overheden opstellen. Problemen moeten eerder opgespoord en aangepakt worden. Dat betekent meer mankracht voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Voor de uitvoering van het plan moet een hoge functionaris worden benoemd, die direct onder het kabinet valt.'
'Spionage en terreur online moeten we tegengaan'
'In de digitale bedrijfsvoering van de overheid zelf moet ook worden geïnvesteerd, want die is cruciaal. Als je kijkt naar succesvolle bedrijven en buitenlandse overheden, blijkt dat die gemiddeld 10 procent van het ict-budget besteden aan cybersecurity-maatregelen. Dat zou dus ook voor onze overheid moeten gelden. Voor wat betreft het bedrijfsleven moet het midden- en kleinbedrijf speciale aandacht krijgen, want die hebben minder mogelijkheden voor cybersecurity-maatregelen. Grote bedrijven kunnen hun toeleveranciers en kleinere zakenpartners daarbij helpen. Ook zou een kenniscentrum – een Digital Trust Center – hierin een rol kunnen spelen.'
Digitale geletterdheid verbeteren
'Tot slot wil ik de digitale geletterdheid van Nederlanders verbeteren, op school en op de werkvloer. Want kennis en bewustzijn bij burgers is een belangrijke voorwaarde voor digitale weerbaarheid.'
Meteen kijken wat u nu kunt doen om uw cybersecurity te verbeteren? Kijk dan hier.
Maurice Limmen, voorzitter CNV Vakcentrale
‘Breid het aantal arbeidsinspecteurs uit'
'Voor de werkgevers heb ik de volgende boodschap: kijk eerst eens wat je voor de werknemers zelf kan doen, voordat je naar de overheid verwijst. Voor meer geld kijken wij dan ook in eerste instantie naar de werkgevers. Er worden recordwinsten gemaakt door bedrijven, en een deel daarvan moet worden besteed aan de verbetering van de arbeidsvoorwaarden. Het geld klotst tegen de plinten, dus die ruimte is er. Daarvoor zitten wij aan de onderhandelingstafel met de vertegenwoordigers van de werkgevers.'
Extra geld op de begroting 2018
'Als het gaat om een extra investering van de overheid op de begroting 2018 en in de jaren erna, denk ik in de eerste plaats aan de uitbreiding van het aantal arbeidsinspecteurs. Die zijn nodig om schijnconstructies, onveiligheid op de werkvloer en fraude tegen te gaan. De inspectie geeft zelf aan het werk niet meer aan te kunnen. Het probleem in Nederland is dat er normen worden gesteld die vervolgens onvoldoende worden gehandhaafd.’
'Boeven kunnen nu hun gang gaan'
‘Nederland staat er op dat vlak internationaal niet best voor. Zelfs de minimumnormen voor arbeidsinspectie van de International Labour Organization worden niet gehaald. Zo kunnen boeven hun gang gaan. Ik denk dat we in Nederland nog te veel uitgaan van de relatief beschermde wereld van dertig jaar geleden, maar de wereld is drastisch veranderd. Handhaving kost gewoon veel geld. Daarin is Nederland soms te zuinig.'
Ga verdringing op arbeidsmarkt tegen
'Er is eigenlijk sprake van achterstallig onderhoud. Als we dit niet doen, krijgen we meer uitbuiting, oneerlijke concurrentie en verdringing op de arbeidsmarkt. Als reactie hierop zul je dan ook steeds vaker horen dat de grenzen dicht moeten voor werknemers uit andere landen. Dat leidt tot grote spanningen in de samenleving. Dus het gaat hier niet alleen om het belang van werknemers, maar ook om dat van werkgevers en van de hele maatschappij.'
Lees ook het interview met Maurice Limmen eens dat wij kort na zijn benoeming bij CNV hadden
Jacco Vonhof, directeur Novon Schoonmaakbedrijven
'Laat iedereen meedoen op de arbeidsmarkt'
'Er zitten een paar grote fouten in het functioneren van de arbeidsmarkt. Een daarvan is de wig, het verschil tussen de loonkosten voor de werkgever en het nettoloon dat de werknemer uiteindelijk krijgt. Aan de onderkant van de arbeidsmarkt leidt dat tot problemen. Werken moet wel lonend zijn ten opzichte van de bijstand.'
Maak regelingen simpeler
'Vroeger had je de lage-lonenkorting, een fiscale regeling die de werknemer meer nettoloon bood en de werkgever minder loonkosten. Daar werd veel gebruik van gemaakt. De nieuwe regeling, het Lage-inkomensvoordeel (LIV; red.), zit veel ingewikkelder in elkaar. Dat zie je wel vaker: als een regeling te veel gebruikt wordt of gevoelig is voor fraude, wordt als tegenreactie een ingewikkelder systeem bedacht. Terwijl je ook gewoon beter kunt controleren. De LIV richt zich bovendien op de groep die 100 tot 120 procent van het minimumloon verdient, terwijl de groep daar net boven met hetzelfde probleem kampt.'
Begroting 2018: zorg dat iedereen mee kan doen
'Ik wil hier dus wel een miljard aan besteden op de begroting 2018 en die voor de jaren erna, omdat het belangrijk is dat de basis van de economie op orde is. Iedereen in de samenleving moet kunnen meedoen, ook vanwege de onderlinge solidariteit. Zeker in de volgende fase van de economie is dat van belang. Automatisering, digitalisering en robotisering zullen veel veranderen, en juist daarom moet iedereen de kans krijgen actief te zijn. Er moeten dus genoeg prikkels zijn om mee te doen. Anders drijf je een wig tussen de mensen die wel en niet meedoen.’
'Drijf geen wig tussen groepen'
‘Ik zie in de schoonmaakbranche veel mensen die moeite willen doen om aan te haken, maar het niet redden door regelingen die een averechtse werking hebben, zoals de armoedeval.'
'Los daarvan zou ik een heel ander belastingstelsel willen, met onder meer een basisinkomen en een vlaktaks. Maar dat is een ingrijpende operatie die wel meer kost dan 1 miljard.'
Elske Doets, ceo Jan Doets America Tours
'Steek geld in onderwijs'
'Kinderen zijn het kapitaal van de toekomst, maar zijn nu het ondergeschoven kindje als je naar het onderwijs kijkt. Daarom vind ik dat leerkrachten in het basisonderwijs beter betaald moeten worden. Het verschil met het voortgezet onderwijs is te groot. Het is goed dat het nieuwe kabinet hierin wil investeren, al is nog onduidelijk of dat voldoende is. De waardering voor docenten moet in de breedte omhoog, zodat de kwaliteit verbetert, en ook mensen uit het bedrijfsleven eerder de stap zullen zetten naar het onderwijs. Geld gaat naar mijn mening te veel naar onderwijsbestuurders en te weinig naar de werkvloer op scholen.'
Werkdruk onderwijs omlaag
'De werkdruk in de klas kan worden beperkt door kinderen met een beperking niet in het reguliere onderwijs op te nemen. Zo kun je beter werken aan de individuele talenten van kinderen. Kinderen met een beperking moeten natuurlijk ook goed onderwijs krijgen.'
‘De kwaliteit van docenten moet omhoog’
'Het onderwijs moet worden ingericht op de banen van straks. Door robotisering zal een deel van het bestaande werk verdwijnen. Daar moet je nu op inspelen. Dat kost geld, maar dat kun je deels elders in het onderwijssysteem vinden. Buitenlandse studenten komen bijvoorbeeld in Nederland studeren omdat het hier zo goedkoop is voor hen. Daarna gaan ze vaak weer terug naar hun land, en plukken wij daar de vruchten niet van. Ik vind dat die buitenlandse studenten een meer faire prijs moeten betalen.'
Hier vind je geld op de begroting 2018
'Geld op de begroting 2018 en de jaren erna valt ook buiten het onderwijssysteem te halen. Er sijpelt veel geld weg bij niet goed functionerende organisaties als het UWV. Ook blijft er naar mijn mening veel geld hangen bij de zorgverzekeraars en de woningbouwverenigingen.'
Meer weten over Elske Doets? Lees dan dit interview eens.
Arnoud Boot, hoogleraar ondernemingsfinanciering en financiële markten
'Geen ad-hoc-investeringen a.u.b.'
'Bestedingen zoeken klinkt bijna per definitie ad hoc. Een fatsoenlijk bestuurd land baseert bestedingen op beleid en niet op de toevalligheid dat er ineens een miljard is uit te geven. Neem de salarissen van de leerkrachten in het basisonderwijs. Als je die gelijk wil trekken met salarissen in het middelbaar onderwijs, moet dat op beleid of een beleidswijziging zijn gebaseerd. Anders krijg je straks dat allerlei groepen via stakingen uitgaven afdwingen. Dan laat je je leiden door instincten die zelfs tegengesteld aan beleid kunnen zijn. Dat is mijn bezwaar tegen het huidige maatschappelijke klimaat.'
Begroting 2018: steek geld in versterking economie
'Als er – structureel – financiële ruimte is op de begroting 2018 en die voor de jaren erna, zou een nieuw kabinet er bijvoorbeeld voor kunnen kiezen om in tien jaar tijd de energieomwenteling te maken, en daar als overheid een leidende rol in te spelen. Persoonlijk zou ik ervoor kiezen om dat geld te steken in het versterken van de kracht van Nederland. Dan heb ik het in de eerste plaats over economische groei via het bevorderen van ondernemer- en werknemerschap.’
'Politiek moet zich niet door instinct maar door beleid laten leiden'
‘Het midden- en kleinbedrijf moet zonder hoofdpijn iemand in dienst durven nemen. Dus moet de wig (verschil loonkosten voor werkgever en wat de werknemer netto overhoudt; red.) omlaag, en moet het mkb minder loondoorbetalingsrisico lopen bij ziekte van werknemers.'
Zorg voor zzp’ers
'In de tweede plaats moeten we zekerheid bieden aan mensen die tussen wal en schip dreigen te vallen. Zo stel je individuen ook in staat om risico's te nemen. Je kunt dan bijvoorbeeld denken aan het faciliteren van een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp'ers. Ook moet de pensioenopbouw worden losgekoppeld van de relatie tussen werkgever en werknemer.'
