Een baan vinden: het was heel lang niet zo eenvoudig. Maar personeel...: poeh, welke ondernemer klaagt er niet over? In een korte serie onderzoekt Forum welke oplossingen er zijn voor het tekort aan arbeidskrachten. Vandaag deel 3: zelf mensen omscholen. Hoe Saidja Van de Woestyne op de vrachtwagen belandde, en langdurig werklozen een tweede kans krijgen bij Groningse bedrijven. 'Zelfs de mopperkonten.'
‘Ik zie je niet als vrouw’, zei een collega ooit tegen vrachtwagenchauffeur Saidja Van de Woestyne. ‘Hij zei het wat ongelukkig, maar het was goed bedoeld’, zegt ze. Die collega zag haar gewoon als een collega-chauffeur en niet als een vrouw die als zij-instromer op de vrachtwagen was beland. Al had Van de Woestyne dat zelf ook niet kunnen voorspellen. Ze was filiaalleidster bij een drogisterijketen toen die failliet ging. Bij andere drogisterijen kon ze haar draai niet meer vinden, waarna ze in de logistiek terechtkwam. ‘Orderpicken: lekker simpel en overzichtelijk.’ De logistiek beviel haar. Op een gegeven moment zag ze een mail van het UWV: 'Vrachtwagenchauffeurs gezocht'. Da’s ook logistiek, dacht Van de Woestyne, en ze meldde zich aan bij het Sectorinstituut Transport en Logistiek (STL) voor omscholing. Op de website www.ikwordvrachtwagenchauffeur.nl vulde ze een korte online test in om haar geschiktheid voor het werk te toetsen. Krijg je vragen voorgelegd als: hoe kijk je aan tegen overwerk, wat doe je als je een lekke band hebt, en wat als het afleveradres geen lift heeft? Ga je dan de trap op met de goederen of zet je ze beneden neer?
Na die test volgde een meer serieuze capaciteitstest en kon ze beginnen aan een opleiding van 8 maanden. Bedoeld voor zij-instromers die op een dag denken: ‘Ik word vrachtwagenchauffeur.’ Die zijn meer dan welkom in een sector die zo’n 7.000 chauffeurs tekort komt, op een totaal van 150.000 werknemers (voornamelijk chauffeurs). Het reguliere beroepsonderwijs kan niet in de vraag voorzien, dus alle hulp is welkom.
Waarom Saidja zich liet omscholen tot vrachtwagenchauffeur:
Omscholen tot vrachtwagenchauffeur
De opleiding van het Sectorinstituut wordt grotendeels betaald door de toekomstige werkgever en het scholingsfonds van het wegvervoer. De cursist betaalt 15 procent van de kosten. ‘Je moet ze wel zelf iets laten bijdragen, anders is zo’n opleiding niets waard en doen ze er minder voor’, zegt STL-directeur Willem de Vries. Van de Woestyne werkte tijdens haar opleiding nog bij het logistieke bedrijf. Zodra ze haar vrachtwagenrijbewijs had en haar opleiding had afgerond, trad ze in dienst bij 2W, een transportbedrijf dat zich bij het Sectorinstituut had gemeld voor nieuwe chauffeurs. ‘Ik ben bij wijze van proef eerst nog twee dagen mee geweest op de wagen met een vrouwelijke chauffeur. Het is namelijk zwaar werk dat je lichamelijk moet aankunnen. Die chauffeur moest kijken of ik het aan kon.’
'het is magisch om zoiets groots onder je kont te hebben'
Het werk bevalt haar goed. Voor de vrijheid van het rijden en de eigen verantwoordelijkheid om de vracht naar de klant te brengen. ‘Ik rij vooral in opdracht van groothandel Sligro naar horecabedrijven, dus het is ook nog eens mensenwerk. Je bent het visitekaartje van het bedrijf. En het is gewoon fijn om een baan te hebben.’
Een andere zij-instromer vertelt op de website van de opleiding dat hij ‘verliefd kan kijken naar zijn vrachtwagen in de zon’ en dat het ‘magisch is om zo iets groots onder je kont te hebben’. Mooi om te horen, vindt Willem de Vries, ‘maar daar staat tegenover dat het hard werken is, soms tot 12 uur per dag. Dat vertellen we er duidelijk bij tijdens de opleiding. Dan weten ze waaraan ze beginnen.’
Personeelstekort groeit snelEen kwart van de ondernemers in Nederland ziet zich door personeelstekort belemmerd in zijn bedrijfsactiviteiten. Dat blijkt uit de meest recente Conjunctuurenquête Nederland van onder meer het Centraal Bureau voor de Statistiek, VNO-NCW en MKB-Nederland. Begin 2016 was dat nog maar 5 procent. Vooral in de bouw wordt het personeelstekort gevoeld: 39 procent van de ondernemers klaagt daarover. Ook in de zakelijke dienstverlening en de sector vervoer en opslag is het tekort aan arbeidskrachten relatief groot.
Omscholen tot technicus
De zoektocht naar personeel brengt bedrijven soms op onbekend terrein. Zo besloten vijf Groningse technische bedrijven om een kans te bieden aan mensen die al een geruime tijd werkloos thuis zitten. Wie weet zat daar wel – onvermoed – technisch talent te verpieteren. De Kansrijke Leerweg is inmiddels een feit, voor de helft (2 miljoen euro) gefinancierd door de bedrijven, voor de andere helft door de provincie.
Niet iedereen is te porren voor een terugkeer naar de werkvloer. ‘De mopperkonten vallen af, dat is de grootste kwaal’, zegt Cor Mulder, opleidingscoördinator bij JC-Electronics, een Gronings bedrijf dat gebruikte industriële elektronica repareert en weer verkoopt. Van de 220 werknemers zijn er 80 technicus. Een nijpend tekort aan personeel heeft het bedrijf niet, maar het groeit en dus zijn er steeds nieuwe mensen nodig.
In de eerste drie weken van de opleiding worden mensen eerst ‘werkfit’ gemaakt, legt Mulder uit. Zo is het soms wennen om op tijd op het bedrijf te komen en werkdiscipline op te bouwen. ‘Overigens geven we die mopperkonten wel een tweede kans, want we hebben er als werkgever toch respect voor dat zij deze stap terug naar de arbeidsmarkt hebben gezet’, zegt Mulder. ‘We herinneren ze aan het feit dat ze een nieuw perspectief hebben. Dus schouders recht en aan de slag.’
'we doen met mensen wat we met electronica doen: wat gewerkt heeft weer laten werken, en met trots'
Bij wijze van selectie wordt eerst via een assessment onderzocht of er enig technisch talent – of op z’n minst een interesse in techniek – aanwezig is. Daarna wordt gekeken bij welk soort bedrijf de kandidaten het beste passen. Van de 36 ‘leerlingen’ neemt JC-Electronics er zelf 6 voor zijn rekening. De rest wordt gedurende 2 maanden opgeleid in een andere technische richting en gaat daarna stage lopen bij een ander bedrijf.
De eigen opleiding van JC-Electronics duurt 6 tot 9 maanden. ‘Elektronica is een vergeten opleidingshoek’, zegt Mulder. ‘De oude mts bestaat niet meer. Dus moeten we het zelf invullen.’ Na de opleiding beginnen de deelnemers op de afdeling waar oude elektronica wordt klaargemaakt voor reparatie, of stromen ze door naar de leerwerkopleiding waaraan het bedrijf deelneemt: 4 dagen werken en 1 dag theorieles, ook bij het bedrijf.
Het aan het werk helpen van mensen kun je zien als een uit de hand gelopen hobby van het bedrijf, aldus de opleidingscoördinator. Met trots vertelt hij dat er onlangs een 60-jarige is aangenomen als microscopisch soldeerspecialist. ‘Die ontwikkelt zich tot vakmeester. Geweldig toch? Een ander kwam laatst aanrijden in een autootje dat hij van zijn salaris heeft kunnen kopen. Die zat een jaar geleden nog werkloos thuis.’ Tegelijkertijd wijst hij erop dat de insteek van het bedrijf ‘heel zakelijk’ is. ‘We hanteren niet de kledderwashand van de overheid. We doen met deze groep eigenlijk hetzelfde als met de elektronica die we binnen krijgen: wat gewerkt heeft weer laten werken, en met trots.’
Op de hoogte blijven van onze leukste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
Scholing of omscholen: bedrijven doen het zelfDe bedrijfs- of vakschool is terug van weggeweest. Bedrijven voelen weer de behoefte om zelf hun personeel op te leiden. In de jaren vijftig van de vorige eeuw deden ze dat omdat de toenmalige ambachtsscholen te zeer een product van de verzuiling waren; daar viel niet goed mee samen te werken. In de jaren negentig verdwenen de bedrijfsscholen. Opleiden is een taak van het – ontzuilde – onderwijs, was toen de heersende gedachte. Maar nu 20 jaar later, nemen bedrijven toch weer het heft in handen. Alleen beginnen ze vaak niet meer een eigen school, maar zetten ze samen met collega-bedrijven een sectorspecifieke school in de regio op. De reden is nu dat het reguliere onderwijs de snelle ontwikkelingen in het bedrijfsleven niet kan bijbenen. En natuurlijk het tekort aan (technisch) personeel. Dus dan helpen alle beetjes.
