Geldzorgen, schulden: wanneer begin je erover met een medewerker die in de problemen zit? Wacht in elk geval niet tot er loonbeslag wordt gelegd en 4 andere praktische tips voor ondernemers. ‘Schulden worden in elk geval nooit kleiner van wachten.’
Tip#1
Wees alert op signalen
‘Is een medewerker vaak ziek, gedraagt hij of zij zich anders? Wil iemand vaker overwerken, wordt er om loonvoorschot of voorschot van vakantiegeld gevraagd? Ligt iemand in een scheiding of zijn er andere heftige levensgebeurtenissen?’ Stuk voor stuk signalen die kunnen duiden op financiële problemen bij werknemers, zegt Marion Weijers, senior-adviseur budgetvoorlichting bij het Nibud, het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting. Reden voor werkgevers om het gesprek aan te gaan. Hoe gaat het met je? Hoe gaat het thuis? Lukt het financieel allemaal een beetje?
Een werknemer met schulden? Die help je, zegt ondernemer Marijke Honing (5 McDonaldsfilialen). Dit is waarom ze dat vanzelfsprekend vindt. Lees hier haar verhaal.
Maar het taboe rondom geldzorgen is groot, de drempel van alle kanten hoog. Weijers: ‘Werkgevers vinden eigenlijk dat werknemers de eerste stap moeten zetten, werknemers vinden het op hun beurt een privékwestie waar de baas eigenlijk niets mee te maken heeft. Ze trekken vaak pas aan de bel wanneer het water hen aan de lippen staat.’ De meeste werkgevers merken pas dat er wat aan de hand is wanneer ze geconfronteerd worden een met loonbeslag.
‘wacht niet tot er loonbeslag wordt gelegd’
Uit het jaarverslag van de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG) blijkt dat er in 2018 265 duizend beslagen op periodieke inkomsten zijn geweest. De vrees is dat die aantallen de komende tijd verder oplopen. Ook het Nibud riep twee maanden terug werkgevers en instanties al op medewerkers, flexwerkers en zzp’ers actief te benaderen en hulp aan te bieden wanneer betalingsachterstanden ontstaan. Weijers: ‘Ik krijg steeds vaker telefoontjes van werkgevers of HR-managers die vragen wat ze kunnen doen voor personeel met schulden. Maar ze nemen pas contact op wanneer ze te maken krijgen met loonbeslag. Dat is erg laat.’
Tip#2
Ga in gesprek
Een loonbeslag komt niet uit de lucht gevallen, daar zijn al heel wat betalingsherinneringen en aanmaningen aan vooraf gegaan. Veel beter is het daarom om als werkgever geldzorgen bij personeel eerder bespreekbaar te maken. Makkelijker gezegd dat gedaan. Gemiddeld wachten mensen met schulden maar liefst vijf jaar voordat ze aan de bel trekken.
En schulden worden nooit kleiner door te wachten, weet Martijn van Oosterhout (48). Hij was zelf ondernemer, eigenaar van een mooie lunchroom. ‘Ik had geld geleend en geïnvesteerd in een lunchroom in een nieuw winkelcentrum, maar dat liep minder goed dan verwacht.’ Het begin van heel veel ellende. Van Oosterhout schaamde zich en vroeg niemand om hulp. ‘Het was toch mijn eigen schuld? Ik had dat geld geleend, ik voelde me echt waardeloos.’ Zijn schuld liep op van 120.000 euro naar ruim 3,5 ton.
‘Praat over geldzorgen vóór het te laat is’
Nu vijftien jaar later is hij eindelijk schuldvrij. Hij is inmiddels werkzaam als installateur van horeca-afzuiginstallaties en sinds een paar maanden ook als ervaringscoach bij de stichting Kernkracht in de gemeente Gouda. Hij geeft mensen die in hetzelfde schuitje zitten, advies. Werkgevers kunnen zeker helpen, weet hij. ‘Door een hand uit te steken, door schulden bespreekbaar te maken op de werkvloer. Dat hoort bij goed werkgeverschap.’ Medewerkers met financiële problemen moeten over schaamte heen stappen. ‘Vraag om hulp. Bij mij stortte alles als een kaartenhuis ineen. Ik raakte dakloos, verslaafd. Het ging heel hard bergafwaarts. Ik heb jaren in een caravan geleefd en geloof me, het heel moeilijk om weer op te krabbelen. Vind maar eens een baan zonder vast adres. Pas na tien jaar ben ik hulp gaan zoeken. Daarom heb ik me nu ook aangemeld als ervaringscoach, ik wil mensen voor deze ellende behoeden. Laat het niet zo ver komen.’
Tip#3
Zorg voor helder beleid
Werkgevers zijn zeker bereid om personeel met schulden te helpen, maar echt beleid ontbreekt nog vaak, blijkt uit recent onderzoek van Panteia over Werk en Schulden, in opdracht van Instituut Gak. Medewerkers weten daardoor niet wat ze wel en niet van de baas kunnen verwachten. Daarom is het zo belangrijk dat bedrijven een helder beleid hebben en dit ook communiceren in het bedrijf, zegt Wouter Klomp, beleidsadviseur van de ABU, de Algemene Bond Uitzendondernemingen. Ook binnen de uitzendbranche, waar relatief veel mensen met een financieel kwetsbare positie werken, staat schuldenproblematiek hoog op de agenda. Ook hier worden de gevolgen van corona gevreesd. Het verschil in beleid rondom financiële problemen bij werknemers is groot. ‘De ene werkgever legt zelf contact met schuldeisers, heeft budgetcoaches in dienst. Het andere bedrijf weet niet goed wat te doen.’ De ABU heeft begin mei een instrumentenkoffer gelanceerd om werkgevers te helpen medewerkers financieel gezond te houden. Een van de tips van ABU is om een helder intern protocol te maken rondom loonbeslag. Wat zijn de noodzakelijke stappen? Wat wordt van de werkgever verwacht? Op de site financieelfittewerknemers.nl is hier een voorbeeld van te vinden. ‘Los van alle schrijnende gevolgen van schulden kost het loonbeslag uitvoeren de ondernemer tijd en geld. We zijn nu ook samen met SNG en deurwaarders in gesprek om te kijken hoe het proces tussen uitzendorganisaties en deurwaarders of andere schuldeisers zo goed en eenduidig mogelijk kunnen inrichten.’
Tip#4
Ga niet op de stoel van de hulpverlener zitten
Hoe ver moet je nu gaan als werkgever? Het is een vraag die veel werkgevers zich stellen. Het Nibud waarschuwt bedrijven om vooral niet op de stoel van de hulpverlening te gaan zitten en terughoudend te zijn met het verstrekken van leningen. ‘Wees een goede verwijzer, geen hulpverlener. Er is zoveel kennis en hulp beschikbaar. Schakel een budgetcoach in’, zegt Nibud-adviseur Marion Weijers. Ze wijst op de website www.financieelfittewerknemers.nl, een initiatief van het ministerie van Financiën, het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Divosa (vereniging van leidinggevenden in het sociaal domein) en de NVVK. Ook het Nibud heeft een scala aan hulpmiddelen voor werkgevers, hr-professionals en werknemers, zoals webinars en tools als de Geldkrant. Werkgevers kunnen ook een Nibud-coach inschakelen. ‘Zij gaan met de medewerker om tafel, maken een plan, geven praktische begeleiding en bieden handelingsperspectief. Voor medewerkers is het prettig dat het iemand van buiten het bedrijf is. Ze hebben toch het gevoel dat ze hun vuile was buiten hangen.’
'wees een goede verwijzer, geen hulpverlener'
Er zijn werkgevers die nog veel meer doen. Door bijvoorbeeld meteen na een informatieverzoek van een deurwaarder contact op te nemen en proberen tot een minnelijke oplossing te komen, kan een loonbeslag voorkomen worden. Post NL is zo’n werkgever. ‘Dat zit in ons DNA’, zegt Elly de Vries, manager van de Stichting Personeelsvoorzieningen PostNL (PV PostNL) De stichting – gestart in 1927 als een kinderfonds en later een fonds waarmee in de crisisjaren kolengeld voor collega’s werd opgehaald – helpt nu nog steeds medewerkers uit de brand. De Vries en haar collega’s vragen intern vaak aandacht voor de hulp die de stichting te bieden heeft. Ze maakt zich zorgen over de gevolgen van corona. ‘We hebben al snel een ‘coronalening’ in het leven geroepen. Werknemers die nu vastlopen, bijvoorbeeld omdat hun partner ineens zonder werk zit en de vaste lasten gewoon door lopen, kunnen nu snel 2.000 euro lenen. Een bedrag dat net genoeg kan zijn om de ergste nood te lenigen.’
De hulp van PostNL gaat nog verder dan dat. In het najaar begint de stichting met het aanbieden van hulp na een echtscheiding. ‘Werknemers die in een scheiding liggen, kunnen ondersteuning krijgen van een scheidingsexpert om financieel alles goed te regelen. Scheidingen zijn vaak het begin van financiële ellende.’ Of deze hulp niet heel ver gaat voor een werkgever? De Vries vindt van niet. ‘Weet je, schulden kosten een werkgever geld. Niet alleen omdat werknemers met schulden vaker ziek zijn, maar ze zijn 20 procent ook minder productief. Ze zijn er met hun hoofd niet echt bij. Dat is bij een fulltime baan één dag per week.’ Maar De Vries waarschuwt ook om financiële zorgen van de medewerker niet over te nemen. ’Signaleer, maak het bespreekbaar en verwijs. Maar neem die aap niet op je schouder. Het is net als stoppen met roken, als iemand er nog niet aan toe is dan gaat het niet lukken. Mensen moeten zelf echt genoeg hebben van hun financiële sores.’
Voor ondernemer Ted van 't Hek is 't een no brainer: laaggeletterdheid daar doe je wat aan. 'Ik wil dat iedereen goed in zijn vel zit.' Lees hier zijn verhaal.
Tip#5
Vergeet de privacy niet
Een aankondiging of oplegging van loonbeslag valt onder de geheimhoudingsplicht van de werkgever. Het advies van het informatiepunt van de Autoriteit Persoonsgegevens is dan ook om de medewerker van de afdeling salarisadministratie die het loonbeslag in ontvangst neemt, contact op te laten nemen met de medewerker. Deze informatie mag niet zomaar binnen het bedrijf gedeeld worden. De documenten over het loonbeslag moeten ook goed zijn opgeborgen en worden vernietigd wanneer het loonbeslag is opgeheven Werkgevers kunnen bij het delen van informatie over het loonbeslag wel een beroep doen op het zogeheten ‘gerechtvaardigd’ belang. Klomp van de ABU: ‘Het bedrijf heeft er baat bij dat werknemers goed functioneren en in het kader van goed werkgeverschap is het belangrijk dat een medewerker niet alleen fysiek maar ook financieel gezond is en daarom kan het van belang zijn om deze informatie over het loonbeslag te delen met bijvoorbeeld de direct leidinggevende.’ Cruciaal is dat deze belangenafweging goed wordt vastgelegd en dat de medewerker de procedure kent. Klomp: ‘Houd het groepje mensen dat weet over het loonbeslag zo beperkt mogelijk.’
Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
Zelf in de knel als ondernemer? 'De wereld van maart was een andere dan nu. Van een ondernemer was ik van de een op de andere dag een crisismanager. Bezig met overleven', vertelt Marijke Honing, eigenaar van vijf Utrecht McDonald's. Ze is niet de enige. Heel veel ondernemers maken zich grote zorgen. In de horeca vallen helemaal harde klappen. VNO-NCW en MKB-Nederland presenteerden in april de coronacalculator, een nieuw instrument waarmee je kunt uitrekenen in hoeverre je als ondernemer in aanmerking komen voor overheidssteun en liquiditeitsprognoses kunt maken.
Honing, die zich al langer sterk maakt voor medewerkers met schulden en werkende armen is nu eveneens afhankelijk van overheidsmaatregelen. 'Ook ik zal harde beslissingen moeten nemen.' Ze probeert richting haar medewerkers zo eerlijk en transparant te zijn. 'Dat is altijd mijn beleid geweest. Wees eerlijk over wat kan en wat niet. Ik heb nu ook contact met de gemeente gelegd, gevraagd om samenwerking met jobhunters. Zij hebben immers het overzicht van alle vacatures. Kijk in de horeca vallen nu de klappen, maar in andere sectoren – denk aan distributiecentra zitten ze te springen om mensen - dus laten we onze krachten bundelen.' Honing gaat nu in gesprek met medewerkers die het misschien nu tijd vinden voor iets anders. 'We hebben het niet over gedwongen ontslagen. Nee, ik probeer zaadjes te planten. En er zijn inderdaad mensen die hier nu al dertig jaar hamburgers staan te bakken en het wel tijd vinden voor iets anders. Ze grijpen deze kans met twee handen aan, dus dan komt er zo toch nog iets positiefs uit deze hele crisis.' Uitrekenen voor hoeveel steun uw bedrijf in aanmerking komt? Ga naar coronacalculator.nl
