Zij schudden de wereld op (misschien)

Drie hemelbestormende plannen

Een beetje pioniersgeest moet je als ondernemer wel hebben. En lef, koppigheid, doorzettingsvermogen, een flinke dosis eigenwijsheid, overtuigingskracht en misschien ook wel een bord voor je kop. Want zouden we ooit hebben gevlogen als de gebroeders Wilbur en Orville Wright hadden geluisterd naar de eerste de beste die twijfelde aan hun (toen) wilde plannen? Of zouden we ooit een onderzeeboot hebben gehad als de Nederlander, Cornelis Drebbel, had geluisterd naar degenen die hem rond 1624 nog uitlachten? Of flitspalen? Al zal niet iedereen Maus Gatsonides, de Nederlandse uitvinder ervan, er dankbaar voor zijn. Ook nu zijn er ondernemers met wat nu misschien nog gekke plannen lijken. Maar die de toekomst zomaar totaal kunnen veranderen.

Leven op Mars?

De aarde is stervende. Overbevolking en vervuiling dwingen een groep pioniers ertoe om te kijken of ze Mars, ook wel de rode planeet genoemd, kunnen koloniseren. Dat gaat in de sciencefiction film Red Planet (2000) niet als gehoopt, alleen al door de aanwezigheid van vleesetende insecten. Ondernemer en ingenieur Bas Lansdorp hoopt meer geluk te hebben met zijn MarsOne. De Nederlander wil vanaf 2025 om de twee jaar vierkoppige bemanningen naar de planeet sturen om daar een nieuwe beschaving op te zetten. Zo'n tweehonderdduizend mensen met een avontuurlijke spirit meldden zich aan. Na het eerste selectieproces zijn daar nu nog een paar honderd van over, onder wie drie Nederlanders. Zij moeten de komende tijd meer testen ondergaan en trainingen volgen. De gelukkige reizigers krijgen wel een enkele reis aangeboden, teruggaan is niet mogelijk. Op de planeet moeten ze zelf water winnen uit de bodem en daar ook hun zuurstof uithalen. Ze zullen sterk afhankelijk zijn van technologie, maar, aldus Lansdorp tegen NRC: 'In Nederland kunnen we ook nauwelijks overleven zonder technologie.'

De eerste reis moet zo'n 6 miljard kosten. Kan prima, dacht de ondernemer. 'Eigenlijk ben ik hier pas serieus over geworden toen ik hoorde wat de omzet was van de Olympische Spelen', zei hij tegen de krant. Het geld voor de missies moet grotendeels komen uit televisierechten: Endemol kondigde in de zomer van dit jaar aan wel wat te zien in het maken van een realityserie, waarbij ook het selecteren van de kandidaten wordt uitgezonden. Wetenschappers van MIT kraakten in oktober het plan van Lansdorp. De ondernemer haalde slechts zijn schouders op. Het onderzoek van de prestigieuze Amerikaanse universiteit zou volgens hem gebaseerd zijn op onvolledige informatie.

Overleven op poeder?

Softwareontwikkelaar Rob Rhinehart uit de VS vond het maar zonde van zijn tijd dat boodschappen doen, koken en eten. Dus sloeg hij zelf aan het experimenteren en maakte hij van zo'n 35 ingrediënten Soylent, een poeder dat aangelengd met water genoeg calorieën heeft om eten overbodig te maken. Alle vitaminen en mineralen zitten erin. Amsterdammer en autonoom kunstenaar Joey van Koningsbruggen vond het jammer dat hij het drankje niet in Europa kon bestellen en ging zélf aan het samenstellen. Zo ontstond de Nederlandse variant op Soylent: Joylent. Inmiddels heeft Van Koningsbruggen vijf man personeel in dienst, werkt hij vanuit een grote loods in de hoofdstad en draait hij maandomzetten van 100.000 euro. 'Ik heb zo'n vijftienhonderd klanten in 28 landen', vertelt hij. 'In het begin waren dat in technologie geïnteresseerde hipsters die veel op internet zitten, maar dat breidde zich langzaam uit. Bijvoorbeeld naar een advocaat die het makkelijk vindt naast haar drukke baan, of een loodgieter met hartproblemen. Laatst heb ik 200 kilo aan het Leger des Heils gedoneerd. Ook bij armoede of rampen is dit een handig product.' Mensen vragen hem vaak of het niet saai is, leven op poeder aangelengd met water. 'Ik gebruik het zelf voor 60 procent in mijn dieet', zegt hij. 'Het scheelt me tijd, en bovendien kun je die tijd gebruiken om andere sociale dingen te doen.' Met Rhinehart, de 'bedenker' van het concept, heeft hij geen contact. 'Ik denk dat er genoeg plek op de markt is voor meer van dit soort producten. Bovendien vliegen we het anders aan. Ik verkoop smaakjes, hij niet. Hij brengt zijn product heel wetenschappelijk, ik niet.' Onlangs heeft Van Koningsbruggen een voedseltechnoloog in dienst genomen. Die houdt zich fulltime bezig met r&d.

Weg met de plastic soep?

Wie op een zomerse dag een verfrissende duik in zee neemt staat er waarschijnlijk niet bij stil dat er wat verderop in de oceanen vijf grote plastic vuilnisbelten ronddrijven. Vreselijk voor het milieu en onmogelijk om het allemaal op te ruimen zou je denken.Tot de 16-jarige Boyan Slat tijdens een duik in Griekenland meer plastic tasjes dan vissen ziet, is dat misschien ook wel zo. Het frustreert hem zo dat hij op zoek gaat naar een oplossing. In 2012 presenteert hij tijdens de TEDxDelft zijn idee The Ocean Cleanup.

Door gebruik te maken van de bestaande stroming wil hij het plastic met drijvende armen van tientallen kilometers lang naar een verzamelplatform laten drijven. De dichte 'muren' lopen tot 3 meter onder water. Zo worden ook de kleinste deeltjes opgevangen en kunnen zeedieren er onder door zwemmen. Het afval dat wordt verzameld, kan weer worden hergebruikt. Volgens Slats berekeningen zou een verzamelplatform binnen vijf jaar een plastic vuilnisbelt kunnen opruimen.

Maar daar hangt wel een prijskaartje aan. Met crowdfunding haalt hij de eerste 2 miljoen dollar – nodig voor meer testen – binnen. Voor de daadwerkelijke uitvoering op grote schaal midden in de oceaan is ruim 300 miljoen dollar nodig, denkt Slat. Dat geld hoopt hij binnen te krijgen vanuit onder andere het bedrijfsleven en met schenkingen.

'Ik had eigenlijk gewoon een technische oplossing voor een probleem. Ik begon het uit te werken, toen kwamen er mensen en geld bij en dan heet je opeens ondernemer', vertelt Slat in een interview aan nu.nl.

Voor wie zelf de handen uit de mouwen wil steken: er worden expedities georganiseerd waarbij je deel uit kunt maken van de opruimcrew.