Het kabinet moet een nieuw, vereenvoudigd en overzichtelijker verlofkader creëren. Dat schrijft de SER in het vandaag uitgebrachte advies 'Balans in maatschappelijk verlof'. De sociale partners in de SER stellen voor om de huidige verlofregelingen te bundelen en onder te brengen in een nieuwe Wet maatschappelijk verlof met drie pijlers: zorg voor kinderen, voor naasten en persoonlijk verlof. Belangrijke pluspunten in het advies voor werkgevers zijn onder meer minder administratieve lasten, meer zeggenschap en een evenwichtiger financiering, zeggen MKB-Nederland en VNO-NCW. Nu zijn het vooral werkgevers die de kosten van verlof betalen.
De afgelopen jaren is het wettelijk verlofstelsel steeds meer uitgebreid, waardoor een onoverzichtelijke lappendeken is ontstaan, constateert de SER. Daarbij zijn de huidige regelingen complex, is de financiering onevenwichtig en worden in de praktijk de nodige knelpunten ervaren, met name rond de opname van ouderschapsverlof. Ook het toenemende beroep op informele zorg en de huidige arbeidsmarktkrapte en vergrijzing zijn voor de SER redenen om voorstellen te doen voor modernisering van het verlofstelsel.
Goed overleg
Voor MKB-Nederland en VNO-NCW is het van belang dat een nieuw verlofstelsel behalve vereenvoudigd, gestroomlijnd en met minder administratieve lasten ook zorgt voor meer zeggenschap voor werkgevers bij de opname van verlof en met name ouderschapsverlof. Het advies voorziet daarin. Zo moeten werkgever en werknemer bij ouderschapsverlof zo vroeg mogelijk (liefst voor de geboorte) overleggen over de hoeveelheid, timing en spreiding van dagen. De SER stelt voor om in de wettelijke regeling van het een ouderschapsverlof een vereiste van goed overleg daarover in te voegen.
Grotere bijdrage overheid
Belangrijk voor de ondernemersorganisaties zijn ook de voorstellen voor een evenwichtiger wijze van financiering, door een grotere en meer herkenbare bijdrage van de overheid, om te beginnen ten aanzien van het geboorteverlof. In de huidige vormgeving dragen werkgevers in aanzienlijke mate de lasten van betaald (aanvullend) geboorte- en ouderschapsverlof, terwijl de bijdrage vanuit de overheid beperkt is. Dat staat niet in verhouding tot de grote maatschappelijke baten die deze verlofvormen hebben, stelt de SER terecht. Wat de ondernemersorganisaties betreft moeten om te beginnen de eerste vijf dagen van het partnerverlof collectief worden betaald in plaats van door de werkgever.
Geen nieuwe rechten
Een ander pluspunt in het advies is dat nieuwe wensen ten aanzien van verlof binnen de drie voorgestelde pijlers geaccommodeerd (moeten) worden. De SER stelt geen nieuwe rechten in termen van uitkeringshoogte of aantal (verlof)dagen voor. Meer ruimte, maatwerk of regie in met name de pijler persoonlijk verlof kunnen/moeten via decentrale afspraken tussen sociale partners vorm en inhoud krijgen.
Zorg voor kinderen
De door de SER voorgestelde nieuwe Wet maatschappelijk verlof heeft drie pijlers: zorg voor kinderen, zorg voor naasten en persoonlijk verlof. Onder zorg voor kinderen vallen zwangerschaps- en bevallingsverlof, geboorteverlof, ouderschapsverlof en adoptie- en pleegzorgverlof. Het aantrekkelijke van het samenbrengen van deze regelingen is dat de uitvoering voor werkgevers en de eenvoud voor werknemers hiermee verbeteren. De SER doet verschillende voorstellen om de regelgeving en administratieve handelingen in deze pijler te vereenvoudigen en (betalings)voorwaarden zoveel mogelijk gelijk te trekken. Zo worden ook belemmeringen voor het gebruik van (betaalde) verlofregelingen door werkenden met een laag inkomen verminderd.
Zorg voor naasten
Onder de pijler zorg voor naasten stelt de SER voor om op korte termijn het huidige kort- en langdurend zorgverlof samen te voegen en daaronder ook mantelzorg te scharen. Zo ontstaat er één verlofrecht voor de noodzakelijke zorg voor naasten bij ziekte of hulpbehoevendheid. Vanwege het maatschappelijke belang en het toenemende beroep dat op werkenden wordt gedaan moet mantelzorg beter worden gefaciliteerd, aldus de SER. Voor structurele situaties van mantelzorg in combinatie met werk komt de raad nog met een apart advies.
Persoonlijk verlof
Binnen de pijler persoonlijk verlof kunnen bestaande en nieuwe verlofbehoeften decentraal en via maatwerk worden geregeld, om werknemers meer mogelijkheden te geven om werken, leren en/of zorgen te combineren. De SER stelt voor om in deze pijler het huidige wettelijke calamiteitenverlof op te nemen, evenals een faciliteit ten behoeve van verlof voor rouwende werknemers. Met maatwerkafspraken kan decentraal worden afgeweken in overleg tussen vakbonden en werkgeversorganisaties. Uitgangspunt is een evenredige bijdrage vanuit de publieke middelen voor het wettelijk deel van deze verloffaciliteit. Ook zouden eventuele decentrale afspraken fiscaal kunnen worden gestimuleerd.
