22 JAN, 2021 • Praktische informatie

Vaccinatie & werknemers: vragen en antwoorden

Veel Nederlanders hebben zich inmiddels laten vaccineren tegen het coronavirus. Wat mag je wel en niet vragen als werkgever?

Lees ook onze Handreiking Communiceren over covid-19 en vaccineren op de werkvloer

Wat mag je wel en niet vragen als werkgever?

De Rijksoverheid zegt: ‘De werkgever mag zijn werknemers vragen of ze gevaccineerd zijn. Daar moet dan wel een goede reden voor zijn. Dat kan in beginsel alleen als de werkgever een duidelijk plan heeft hoe te handelen als de werknemer niet gevaccineerd is of de werknemer daarover geen mededeling wil doen. De werknemer hoeft op de vraag van de werkgever geen antwoord te geven. De werkgever mag de vaccinatiestatus (dus of je wel of niet gevaccineerd bent) bij individuele werknemers op geen enkele wijze vastleggen.’

Het is belangrijk te beseffen dat de werkgever de vaccinatiestatus van zijn werknemer(s) op geen enkele wijze mag vastleggen. Ook als medewerkers zelf (spontaan) meedelen dat zij zich laten vaccineren, of dat zij gevaccineerd zijn, mag dit niet geregistreerd worden. Dit mag ook niet als de medewerker daar toestemming voor zou geven. Gelet op de gezagsverhouding tussen werkgever en werknemer is er, volgens de Autoriteit Persoonsgegevens, in de relatie werkgever – medewerker geen sprake van gelijkwaardigheid. Medewerkers kunnen zich onder druk gezet voelen om toestemming te geven. Toestemming moet geheel vrijwillig gegeven kunnen worden onder de AVG.

Wanneer moet ik of mijn medewerker in quarantaine?

Antwoorden op de vraag wanneer men precies in quarantaine moet vindt u op deze pagina van de Rijksoverheid.

Er gelden uitzonderingen voor werknemers in essentiële bedrijfsprocessen. Vanaf 26 januari 2022 hoeven mensen niet meer in quarantaine na contact met een positief getest persoon als ze geen klachten hebben en in een essentieel bedrijfsproces werken. Het maakt daarbij niet uit of ze gevaccineerd en/of geboosterd zijn.

Kan ik een ongevaccineerde medewerker ontslaan?

Een werkgever mag vaccinatie niet verplichten. Ook mag de werkgever vaccinatiegegevens van werknemers niet verwerken. Er ontbreekt een wettelijke grondslag.

Ontslag komt pas in beeld als de medewerker zijn functie zonder vaccinatie niet meer kan uitoefenen. Dat zou het geval kunnen zijn als een ongevaccineerde medewerker een gevaar oplevert voor de gezondheid van collega’s en derden (zoals patiënten), en de gezondheid van collega’s en derden niet op andere wijze kan worden geborgd door bijvoorbeeld het werk aan te passen of andere beschermingsmaatregelen toe te passen. Ontslag zou dan pas in beeld kunnen komen als er geen andere beschermingsmaatregelen zijn die een uitkomst kunnen bieden en overplaatsing naar een andere afdeling, waar vaccinatie niet noodzakelijk is, onmogelijk is.

Mag een werkgever vaccinatie verplichten of stimuleren?

Een werkgever kan werknemers niet verplichten om zich te laten vaccineren. Er geldt in Nederland immers geen vaccinatieplicht. Vaccinatie is altijd vrijwillig. Het al dan niet laten vaccineren is voor iedereen een vrije keuze, die niet kan worden beperkt vanwege grondrechten (‘onaantastbaarheid van het lichaam’).

Om de pandemie onder controle te krijgen en de werkvloer zo veilig mogelijk te maken, is het van belang dat zoveel mogelijk mensen zich laten vaccineren. Een hoge vaccinatiegraad werkt het allerbeste weten we inmiddels uit tal van landen. Benadruk als werkgever het belang van vaccinatie aan medewerkers. Handige links daarvoor vind je bijvoorbeeld hier. Het stimuleren van vaccinatie door bijvoorbeeld een cadeaubon te geven is niet toegestaan. Het geven van verlof om naar een vaccinatieafspraak te gaan mag wel. Ook zijn er bedrijven die een vaccinatielocatie op of nabij de werklocatie openen, in nauwe samenwerking met de lokale GGD.

Mag ik als werkgever vastleggen of een medewerker gevaccineerd is of niet?

Werkgevers zijn verantwoordelijk voor een veilige (en corona-proof) werkomgeving en kunnen er daarom belang bij hebben dat zij weten welk deel van hun personeel gevaccineerd is. Of personen die niet gevaccineerd zijn daadwerkelijk in een specifieke situatie een potentieel risico zijn voor de gezondheid van hun collega’s of klanten, is aan de deskundige medici/virologen. De werkgever zal het advies van de arboarts in de afweging moeten betrekken. Ook zal moeten worden afgewogen of er geen minder ingrijpend middel voorhanden is waarmee dezelfde bescherming geboden kan worden. Met andere woorden, er moet zijn voldaan aan de noodzakelijkheid- en proportionaliteitstoets. Momenteel is het echter niet toegestaan om als werkgever vast te leggen of een werknemer gevaccineerd is. Als werkgever mag je het ook niet vragen als je dat doet met de bedoeling om het antwoord te registeren (of op enige andere wijze te verwerken).

De ‘Europese’ AVG biedt de mogelijkheid om in een nationale wet (of regelgeving) op te nemen dat gezondheidsgegevens (door werkgevers) mogen worden verwerkt ter bestrijding van een pandemie. De Europese AVG biedt daarnaast de mogelijkheid om in een nationale wet (of regelgeving zoals een Arbobesluit) op te nemen dat gezondheidsgegevens (door werkgevers) mogen worden verwerkt als dat noodzakelijk is voor de uitvoering van arbeidsrechtelijke verplichtingen. Er moeten in die wet passende waarborgen worden opgenomen om de fundamentele rechten van werknemers te beschermen. Zo’n nationale wet (of regelgeving zoals een Arbobesluit) om in tijden van pandemie (virus type A) de noodzakelijke passende maatregelen te kunnen nemen (en de benodigde gegevens daarvoor te kunnen registreren) om een veilige werkplek te bieden, is er echter nog niet.

Mijn medewerker deelt uit zichzelf mee dat hij of zij gevaccineerd is. Mag het dan wel?

Enkel het feit dat de medewerker de informatie deelt, hoeft geen probleem op te leveren. Je mag dit feit echter als werkgever niet vastleggen, aangezien medische gegevens niet verwerkt mogen worden door een werkgever, ook niet als de medewerker daarvoor toestemming zou geven. Dit in verband met de gezagsverhouding tussen werkgever en medewerker.

Hoe kan ik buitenlandse werknemers met vragen over vaccinatie helpen?

Er is informatie over vaccinatie beschikbaar in verschillende talen, zoals Engels, Arabisch, Bulgaars, Duits, Frans, Pools, Roemeens, Spaans, Turks, Somalisch, Hongaars en Surinaams.

Vaccinatie is een vrijwillige keuze. Het heeft de voorkeur dat internationale werknemers zelf een afspraak maken met de GGD wanneer zij aan de beurt zijn. Dit kan telefonisch of via coronavaccinatie-afspraak.nl. De website is alleen mogelijk indien hij/zij een DigiD heeft. Sinds november 2020 kunnen niet-ingezetenen ook beschikken over een DigiD. Het callcenter en de website faciliteren de Nederlandse en Engelse taal.

Werkgevers kunnen samen met de arbodienst werknemers die geen Nederlands of Engels spreken helpen bij het maken van een afspraak. Daarbij moet wel benadrukt worden dat vaccinatie een vrijwillige keuze is.

De vaccinatiemedewerkers op vaccinatielocaties spreken Nederlands en Engels. Indien internationale werknemers een vaccinatie willen en daarbij een tolk nodig hebben, dan mogen zij iemand meenemen naar de vaccinatielocatie. Hulp is mogelijk gewenst bij het bespreken van de gezondheidsverklaring of medische complicaties.

Waar vind ik relevante informatie van de overheid?

Algemene ingangen:

 

Advies Gezondheidsraad

 

Realisaties vaccinatie

 

Goedkeuring door Europese Medicijnen Autoriteit (EMA)

 

Q&A over vaccins

Link naar de algemene informatiepagina met de overige Q&A’s