Minister Christianne van der Wal van Natuur en Stikstof voelt de hete adem van de hele natie in haar nek: er moet weer gebouwd kunnen worden. Maar voor het zoveelste ‘geitenpaadje’ voelt ze niets. ‘We moeten gewoon leveren: minder stikstof en herstel van de natuur.’ Hoe gaat ze dat bereiken?
Ze wist dat het geen makkelijke klus zou worden. Maar met boze boeren voor haar huis zal Christianne van der Wal geen rekening hebben gehouden. Ze is niet ontmoedigd door dat bezoek, maar nóg gemotiveerder geraakt om het stikstofprobleem op te lossen. Dat probleem ontstond met de uitspraak van de Raad van State in 2019: nieuwe economische activiteiten mogen niet zolang de neerslag van stikstof in de natuur niet afneemt.
Mevrouw Van der Wal, is er sinds 2019 eigenlijk al íets aan stikstof gereduceerd?
‘Ja, maar het gaat mondjesmaat. Dat is te danken aan de verlaging van de maximumsnelheid naar 100 kilometer, aan boeren die aan innovatie hebben gedaan en aan boeren die vrijwillig zijn gestopt. Het zijn stapjes, bij lange na niet genoeg om de natuur te herstellen om zo te kunnen voldoen aan het Europese beschermingsrecht. In het verleden heeft de agrarische sector overigens al ontzettend veel stikstof gereduceerd: 60 procent. Maar sinds 2005 stagneert die reductie. Er moet veel meer gebeuren.’
U wilt doorpakken én de boeren te vriend houden. Een lastige opgave.
‘Ja, ik heb een dilemma en moet op zoek naar balans. Daar is haast bij, want er zijn dringend bouwvergunningen nodig voor allerlei activiteiten. Voor de energietransitie bijvoorbeeld, de verduurzaming van de industrie, woningbouw en de aanleg van infrastructuur. Maar de verbetering van de natuur moet ook snel en urgent gebeuren. We voldoen nu niet aan het Europese verslechteringsverbod. Het grootste deel van die opgave ligt bij de agrarische sector. Een ander deel van de stikstofneerslag in Nederland komt uit het buitenland, en een deel komt van de industrie en van mobiliteit. Iedereen heeft de verantwoordelijkheid om bij te dragen aan de vermindering daarvan.’
Wie is Christianne van der Wal?Na een studie facility management aan de Hogeschool Holland in Diemen begon Christianne van der Wal (49) als projectleider bij Bureau Organisatie Bouwwezen. Daarna was zij docent projectmanagement op het hbo en projectleider bij Wallink Advies. Van 2014 tot 2019 was zij voor de VVD wethouder in Harderwijk. In 2019 werd Van der Wal gedeputeerde in de provincie Gelderland. Sinds begin dit jaar is zij minister voor Natuur en Stikstof.
‘Ik begrijp goed dat boeren duidelijkheid willen, maar die duidelijkheid is niet altijd de boodschap die zij willen horen. En dat geeft onrust. Maar het zijn wel nationale doelen. De provincies moeten de komende tijd samen met de boeren in hun gebied bekijken hoe ze de reductie van stikstof gaan verdelen. Daar wil ik me eigenlijk helemaal niet mee bemoeien.’
Worden we met z’n allen niet gegijzeld door de angst voor de boeren?
‘De boerenprotesten maakten duidelijk dat mijn aanpak blijkbaar nogal duidelijk en heftig was. Het is balanceren. Ik wil wel dat de agrarische sector aan boord blijft en meedoet. Het is een zoektocht om dat voor elkaar te krijgen.’
‘Ook de industrie en het vervoer moeten verduurzamen’
De rest van het bedrijfsleven wacht ook op duidelijkheid. Heeft u daar wel oog voor?
‘Ik ben minister voor Natuur en Stikstof, niet van landbouw of industrie. De natuur staat voor mij voorop, die moet weer in balans worden gebracht met economische activiteiten. Ook de industrie en het vervoer moeten verduurzamen. En het is natuurlijk heel wrang dat we nu ook geen vergunning kunnen verlenen voor bouwprojecten die goed zijn voor de verduurzaming en de energietransitie.’
De Raad van State heeft zich onlangs uitgesproken tegen de bouwvrijstelling voor het Porthos-project bij Hoek van Holland. Dat project kan heel veel CO2 van de industrie afvangen en opslaan. Maar nu moet Porthos alsnog aantonen dat de bouw maar een beetje stikstof betekent.
‘Het is echt een tegenslag. Maar het laat ook zien dat er maar één echte oplossing is: daadwerkelijk minder stikstof uitstoten én de natuur verbeteren. Andere oplossingsrichtingen zijn doodlopende wegen. Hoe weinig stikstof er in de natuur ook bijkomt door een bouwproject: we kunnen het niet meer hebben. Het stikstofbad is vol. Dat heeft bizarre gevolgen. Zie ook het schrappen van Het Pauperparadijs. Die theatervoorstelling op locatie in Drenthe mocht niet doorgaan vanwege de uitstoot van auto’s van bezoekers. Dat kun je eigenlijk niet uitleggen. Maar het is niet anders: we moeten een groot deel van het bad leeg laten lopen.’