22 JUN, 2022 • Achtergrond
Moet de thuiswerkende grenswerker straks echt terug naar kantoor?
De speciale ‘corona-afspraak’ voor Duitsers en Belgen die een baan in Nederland hebben, komt over een halfjaar ten einde. Als zij hybride willen blijven werken, gaan ze er financieel op achteruit. Bedrijven nabij de grenzen, zoals Dow in Terneuzen, merken ze nu al dat deze graag thuiswerkende grenswerkers dan maar een baan in hun eigen land gaan zoeken. En dat in deze tijden van arbeidsmarktkrapte.
Het chemiecomplex van Dow ligt in een gebied zo Hollands als maar zijn kan: vlak, landelijk en aan het water. Toch werken hier, in de grootste Dow locatie buiten de VS, meer dan vijftig nationaliteiten samen. En voor één daarvan is het thuisland maar een kwartiertje rijden weg. Van de ongeveer vierduizend medewerkers hier, komen er een paar honderd uit België.
Vóór de coronacrisis was dat een relatief onopvallend gegeven. Maar in én vooral ook na die periode werd het opeens een stuk ingewikkelder om over de grens te werken. Belgen en Duitsers kunnen er nu fiscaal op achteruitgaan en bedrijven hangt veel administratieve rompslomp boven het hoofd. En ondernemers zien nu al grenswerkers weglopen die wél hybride willen werken, maar daar geen gedoe van willen hebben.
Thuiswerkende grenswerkers
Bij Dow herinnert site contract operations directeur Tabita Verburg zich het begin van de crisis nog goed. ‘De grenzen gingen fysiek dicht, er waren blokkades. Wij moesten als een gek met de overheden in de weer om formulieren te krijgen, die moesten onze mensen elke keer laten zien als ze de grens over gingen.’ Een heel gepuzzel. Uiteindelijk vonden de medewerkers van Dow een ritme. Zij die ‘op de site’ móesten zijn, kwamen elke dag. Het werk dat thuis kon worden gedaan, ging vanuit huis. Verburg: ‘Het ging twee jaar lang uitstekend. Het hele werk heeft nu een nieuwe dynamiek gekregen door de coronaperiode. Veel mensen geven aan dat ze veel winnen aan productiviteit door af en toe thuis te kunnen werken. Een betere werk-privébalans. De helft bij Dow werkt nu hybride, schat ik.’
‘Ik wil niet tegen collega’s zeggen: jij moet elke dag naar kantoor komen’
Maar terwijl Nederlanders probleemloos het hybride werken konden omarmen, bracht het voor medewerkers die in België wonen en in Nederland werken allerhande haken en ogen met zich mee. Want vóór de coronacrisis gold dat thuiswerken vanuit België gevolgen had voor de sociale zekerheden en belastingen. Als je een bepaald aantal uren thuiswerkte, moest je ook daar belastingen betalen. Maar ja, als de overheid zegt dat je thuis móet werken, kun je daar niet voor worden ‘gestraft’. ‘De Nederlandse en Belgische overheid kwamen eigenlijk heel snel tot een werkbare regeling’, herinnert Verburg zich. ‘Iedereen mocht volledig thuiswerken, zonder dat het fiscaal gevolgen had, noch voor de sociale premies.’
Regeling vervalt
Fijn geregeld, maar het zou allemaal maar tot 30 juni gelden. Recent is daar een halfjaar aan toegevoegd, maar daarna vervalt de regeling en gaan de regels van vóór corona weer gelden. Verburg is blij met de verlenging maar ziet liever een structurele oplossing. ‘Het is wel heel raar dat ik straks tegen de Belgische collega’s moet zeggen: ‘Jij móet elke dag naar kantoor komen,’ We streven naar een inclusieve bedrijfscultuur en willen onze werknemers gelijk behandelen. De wetgeving gaat niet mee met de tijd.’ De mensen die in België wonen dan maar vragen of ze misschien willen verhuizen, óf dan maar géén Belgen in dienst, het zijn oplossingen waar Verburg niks van wil weten.
‘Bij ons gaat het om een paar honderd mensen. Soms is het 10, 15 procent van sommige afdelingen. Dan wil je niet indenken wat er gebeurt als die opeens wegvallen in de huidige arbeidsmarkt. We zijn toch één Europa? Dat zie ik niet altijd terug in de wetgeving. Daar hoort ook bij dat een landsgrens geen problemen voor je werkgevers hoeft te zijn.’
En als er straks in de herfst weer een coronagolf komt, zul je zien dat het opeens wel weer kan, zegt ze. ‘Dat is het kortetermijndenken. Dan willen de overheden dat we thuis gaan werken en ondertussen heb je zoveel schade toegebracht.’ Ondertussen merken ‘grensbedrijven’ als Dow de gevolgen. Verburg: ‘Er zijn Belgen die dan maar liever een baan in België zoeken. Sterker nog, er zijn al een paar mensen die hebben opgezegd, die niet willen afwachten tot het eind van de tijdelijke regeling.’
‘WE ZIJN TOCH ÉÉN EUROPA? MAAK DE WET DAAR DAN OOK NAAR’
Dus laat de regeling nog een jaar of twee doorlopen en zoek ondertussen naar een werkbaar alternatief, luidt de oproep van Verburg aan de Nederlandse en Belgische overheid. ‘Wij denken ‘dit werkt, laten we het zo houden’. Lekker simpel. Als overheden moet je ook kijken, wat is er nodig in de huidige maatschappij ,welke behoefte hebben mensen en hoe past dit in goed werkgeverschap? In plaats van op traditionele, oude wetgeving door te gaan.
Hoe zit het precies met thuiswerkende grenswerkers?Naar schatting 80.000 mensen wonen in België of Duitsland en werken in in Nederland. Vóór corona was de afspraak dat deze buitenlandse werknemers onder het fiscale en sociale regime vallen van het land waarin ze werken. Stel de Belg of Duitser werkte een paar uurtjes thuis, dan zouden die uren dus onder de regels van hun eigen land vallen, de rest onder de Nederlandse.
Maar als een buitenlander meer dan 25 procent thuiswerkt, dan vallen álle uren onder het thuisland. Tijdens de coronacrisis, toen de Belgen en Duitsers noodgedwongen 100 procent thuiswerkten, zou dus al hun inkomen onder het fiscale en sociale regime van respectievelijk België en Duitsland vallen. Omdat het om een gedwongen situatie ging, besloten de overheden om tijdelijk de thuiswerkenden te behandelen alsof ze nog gewoon naar hun werk in Nederland gingen. Alle belastingen vielen dus onder de Nederlandse regelgeving. Voor de fiscale regels zou dat tot 31 maart gelden, voor de sociale zekerheden tot 30 juni. In antwoorden op Kamervragen heeft de staatssecretaris van Financiën, Marnix van Rij, aangegeven dat een verdere verlening van deze crisismaatregel ‘er niet in zit’.
Onlangs heeft minister Van Gennip (CDA, sociale zaken en werkgelegenheid) toegezegd de regeling met een halfjaar te verlengen. Nu hybridewerken een blijvertje is en áls de regels straks weer terug naar het oude systeem gaan, dan moeten Nederlandse werkgevers de Belgen en Duitsers in hun bedrijf in hun thuislanden sociaal verzekeren. Dat kan met hoge premies gepaard gaan. De werknemers kunnen te maken krijgen met andere regelingen voor pensioenen, ziektekosten of kinderbijslag of de aftrek van hypotheekrente kan wijzigen.
Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
Handig: de wekelijkse Forum-alert
Handig: de wekelijkse Forum-alert