Steunfonds van de EU voor bijzonder Brexit-nadeel

De Brexit Adjustment Reserve (BAR) is door de EU in het leven geroepen om de lidstaten, regio's en specifieke sectoren die het hardst geraakt zullen worden door de economische gevolgen van Brexit te ondersteunen. De bedoeling is om door lidstaten genomen maatregelen te ondersteunen die de hardst getroffen bedrijven, sectoren, werknemers, regio's en lokale gemeenschappen helpen.

Zelfs nu het handelsverdrag met het VK op 24 december 2020 is afgesloten, zijn er aan het einde van de transitieperiode op 31 december 2020 enorme veranderingen doorgevoerd. Het duidelijkste voorbeeld hiervan is dat er nu weer douaneformaliteiten zijn. Het vrije verkeer van goederen, personen en diensten dat vanwege de interne markt de standaard was, is hiermee (wat het VK betreft) ten einde.

Doordat er nu 2 verschillende markten zijn, zijn er extra barrières die handel in de weg staan. Dit brengt veel extra kosten met zich mee, niet alleen voor exporteurs maar ook voor andere ondernemers en burgers.

Het fonds

Om die gevolgen te mitigeren is de Brexit Adjustment Reserve ter waarde van 5 miljard euro opgezet. Alle lidstaten maken aanspraak op geld uit dit fonds, afhankelijk van hoe groot de impact is per lidstaat. Het fonds valt buiten het normale budget van het MFK.

De eerste voorstellen van de Commissie zijn kort na 24 december bekendgemaakt met een eerste voorstel voor de verdeling van de gelden op 13 januari. Hier wordt in Brussel verder over onderhandeld.

Verdeling van fondsen

Volgens het huidige voorstel zal het geld tijdens twee rondes aan de lidstaten uitgedeeld worden. De eerste ronde, in 2021, betreft voorfinanciering. De hoeveel geld die elke lidstaat krijgt wordt berekend door te kijken naar de relatieve economische- en handelsbetrekkingen met het VK. Daarnaast wordt een deel van het fonds specifiek uitgekeerd aan de landen wiens visserij sector het meest geraakt wordt doordat vissen in Britse wateren nu flink beperkt wordt. Nederland, Frankrijk en Ierland zijn met zijn drieën goed voor ongeveer 70% van de getroffen vissers. Dit alles betekent dat Nederland een substantieel deel van het fonds tegemoet kan zien.

Een tweede allocatieronde zal plaats vinden in 2024. Hierbij zal een deel van de kosten die een lidstaat heeft uitgegeven om de gevolgen van Brexit te mitigeren achteraf vergoed worden. Als de reëel gemaakte kosten het bedrag dat in de eerste ronde aan de lidstaat is uitgekeerd overstijgt en ook groter is dan 0,06% van het BNP, dan wordt dit achteraf vergoed.

Besteding van fondsen

Het geld uit de BAR zal aan de overheden van de lidstaten uitgekeerd worden. Dit betekent dat elke lidstaat zelf de autoriteit heeft te bepalen waar de fondsen naartoe moeten gaan. Het geld is niet bedoeld voor structurele veranderingen maar met name om de eerste klap (gedeeltelijk) op te vangen. Veel van de dingen die door de commissie genoemd worden betreffen kosten die al eerder door de overheid gemaakt zijn. Denk bijvoorbeeld aan het vergroten van de douanecapaciteit, opzetten van extra controlepunten om nieuwe checks uit te voeren of de informatiecampagnes.

Overheden kunnen er ook voor kiezen om het bedrijfsleven te ondersteunen de zwaarste klappen op te vangen. Met name de visserij wordt hierin vaak genoemd, omdat een specifiek gedeelte van de BAR wordt uitgekeerd aan landen wiens visserijsector het hardst is getroffen. Zo kan er geld gestoken worden in programma's om mensen bij- en om te scholen, voor tijdelijke werkloosheidsuitkeringen of om mensen die in het VK gewerkt hebben en nu weer terugkeren naar Nederland aan werk te helpen.

Hulp aan ondernemers

De Nederlandse overheid is van plan om een substantieel deel van de BAR bij het bedrijfsleven terecht te laten komen, waaronder de visserij. De precieze invulling van het fonds is nog niet duidelijk. Wij zullen hier contact over houden met de overheid en onze leden om te kijken waar de grootste schade zich zal voordoen en welke knelpunten er ontstaan.

Tot slot willen wij ondernemers graag wijzen op de nu reeds bestaande mogelijkheden om ondersteuning te krijgen bij de Brexit. Zo zijn er de Brexitvouchers voor ondernemers die zaken doen met het VK en bijvoorbeeld ondersteuning willen om te inventariseren welke concrete gevolgen er nu zijn voor het bedrijf of juist advies en/of coaching zoeken. Ondernemers die zich juist meer willen oriënteren op andere markten kunnen een van de Starters International Business-vouchers aanvragen om bijvoorbeeld coaching te krijgen bij het zoeken naar alternatieve markten.