Water is altijd vanzelfsprekend geweest in Nederland. Die tijd lijkt voorbij. Wat betekent het als water in toenemende mate een probleem wordt?
De betekenis van water
Zeg je Nederland, dan zeg je water. Water speelt in ons land een grote rol. Alleen al omdat een groot deel van Nederland onder de zeespiegel ligt. En we onszelf daarom goed moeten beschermen tegen overstromingen. De Deltawerken in Zeeland zijn daar een goed voorbeeld van. Internationaal staat Nederland ook bekend om de kennis die we hebben over goed waterbeheer.
We weten natuurlijk allemaal dat water belangrijk is voor alle levende wezens. Het zorgt ervoor dat we voedingsstoffen kunnen opnemen, afvalstoffen kwijtraken en dat ons lichaam op de juiste temperatuur blijft. Water is daarnaast heel belangrijk voor de landbouw, de industrie en bij de productie van voedsel en energie. Daarom is het ook zo belangrijk dat er voldoende water beschikbaar is. Dat is dus ook een onderdeel van goed waterbeheer.
Nederland droogt uit
Water was er altijd in overvloed. Onder invloed van klimaatverandering, is dat nu weleens anders. In de zomer regent het vaak langere tijd minder of niet. Of het regent ineens extreem hard. Dat kan grote gevolgen hebben. Denk maar even terug aan 2021, toen Limburg te maken had met overstroming van rivieren als gevolg van hevige regenval. Veel bedrijven hadden daardoor schade, die in totaal in de honderden miljoenen liep.
Watertekort Nederland wordt een probleem
Droogte wordt waarschijnlijk een groter probleem. Dat kan leiden tot een watertekort. En dan vooral een tekort aan drinkwater. Daarom is het belangrijk dat er voldoende plekken zijn om drinkwater te winnen als dat nodig is. Zo’n 60 procent van ons drinkwater halen we uit de grond (grondwater). De rest halen we uit meren, rivieren en sloten. Drinkwater is in eerste instantie nodig – de naam zegt het al – om te drinken. En dat moeten we genoeg doen, zeker bij droogte. Maar drinkwater (leidingwater) wordt ook gebruikt in de industrie, bijvoorbeeld bij de productie van microchips en voedingsmiddelen.
Om drinkwatertekort te voorkomen, is het is de bedoeling dat industrie die veel water gebruikt in 2035 20 procent minder drinkwater gebruikt. Alleen als er geen andere keuze is.
Wat gebeurt er bij een drinkwatertekort?
Op dit moment is er in sommige delen van Nederland al een watertekort. Dat tekort is overigens wel op te lossen. Bijvoorbeeld door nieuwe bronnen voor drinkwater te zoeken. Wat ook helpt is als we water beter vasthouden in de bodem. Door te veel en te hevige regen, kan water nu niet in de bodem zakken. Het is dan wel belangrijk dat provincies er alles aan doen om dat voor elkaar te krijgen. En vergunningen ook snel en gemakkelijk worden verleend.
Bij tekorten moeten drinkwaterbedrijven keuzes maken als er wordt gevraagd om een nieuwe aansluiting op de waterleiding. Vorig jaar zijn er bijvoorbeeld al zo’n twintig aanvragen van bedrijven afgewezen. De reden: het waterleidingbedrijf kreeg geen vergunning om méér grondwater aan te boren. Daar komt bij dat woningen voorgaan op bedrijven. Nieuwe woningen worden standaard aangesloten op drinkwater, bedrijven niet. Aan bedrijven worden ook eisen gesteld voor ze een aansluiting krijgen. Zo moeten ze aangeven hoe ze zorgen dat ze efficiënt omgaan met drinkwater. Krijgen ze alsnog geen aansluiting, dan moeten ze op zoek naar een andere mogelijkheid. Bijvoorbeeld een meer, rivier of sloot. Maar wat als dat er niet is? Of er geen leiding is om het water naar je bedrijf te brengen? Of het water niet geschikt is en je het eerst moet schoonmaken? Schoonmaken van water kan behoorlijk kostbaar zijn.
Gevolgen voor bedrijven
Als er te weinig water is, hebben de landbouw en de industrie daar last van. Ook zorgt droogte ervoor dat water duurder wordt. Soms moet een bedrijf zelfs sluiten als er niet genoeg water is. Werkgevers willen dit voorkomen. Als het erg droog is, dan kunnen industriële bedrijven hun koelwater niet lozen. Soms is er geen tekort, maar is er ineens veel te veel water. Wateroverlast kan leiden tot schade aan gebouwen, apparatuur en voorraden. Het kan er ook voor zorgen dat het bedrijf stil komt te liggen.
Hoe is de waterkwaliteit in Nederland?
Er zijn niet alleen problemen met te weinig water (droogte) of te veel water, maar ook met de kwaliteit van het water. Volgens de Europese normen is het water in rivieren, meren en de grond nu nog niet op orde in Nederland. Dat kan de economie net zo stilleggen als stikstof nu doet. Want als we in 2027 niet voldoen aan de normen die we in Europa hebben afgesproken (de zogenoemde Kaderrichtlijn water), kan de rechter de bouw van huizen, het aanleggen van wegen, het uitbreiden of het starten van een bedrijf aan banden leggen.
Waterkwaliteit wel beter dan vroeger
Op dit moment voldoet het meeste water in Nederland dus niet aan die normen. Dat klinkt niet best. Toch is de waterkwaliteit de afgelopen jaren echt flink verbeterd. Nu wordt nog vaak maar één of een enkele van de in totaal 125 stoffen in het water aantroffen waarvan we afspraken dat die er niet in mogen zitten. Die ene stof zorgt er dan voor dat de waterkwaliteit een onvoldoende krijgt. Terwijl een flink deel van de probleemstoffen die nog in ons water zitten niet door onszelf in het water zijn gekomen, maar bij de grens ons land binnenstromen. Daar kunnen we weinig aan doen.
Hoe verbeteren we de waterkwaliteit?
Het is enorm belangrijk er nu alles aan te doen om de waterkwaliteit te verbeteren. En om te zorgen dat Nederland wél aan de Europese normen voldoet. 2027 is al snel en de risico’s als we niet voldoen zijn te groot. Het bedrijfsleven is er volop mee bezig. Daarnaast is er een speciaal actieprogramma gestart van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat dat bedrijven heel praktisch helpt bij het nog schoner houden van water.
Ondernemers moeten nu flinke investeringen doen. Zoals in installaties die stoffen eruit filteren die op dit moment nog voor problemen zorgen. Die investeringen willen bedrijven zeker doen, want na stikstof kunnen we ons helemaal geen nieuwe crisis veroorloven.
