Geachte dames en heren,
U behandelt in oktober 2023 de begroting van het ministerie van BZK voor 2024. Graag geven VNO-NCW en MKB-Nederland u aandachtspunten mee om tempo te brengen in woningbouw en een dip in de woningproductie te voorkomen. Nationale keuzes en krachtige uitvoering zijn nodig voor de ruimtelijke ontwikkeling en om ruimte voor werk en economie te waarborgen. Ook is versnelling van verduurzaming van gebouwen nodig.
1. De seinen staan op rood: het woningtekort neemt toe –de nieuwbouw zakt in
Het landelijke woningtekort is opgelopen tot 5%. Er is een bouwopgave van 981.000 woningen tot 2030. Helaas is het niet gelukt om de woningbouw te versnellen – terwijl dit tot maatschappelijke problemen leidt en brede welvaart onder druk zet . De vooruitzichten voor de bouwsector zijn ongunstig: de woningbouw loopt stevig terug vanwege hogere rentes, stijgende bouw- en energiekosten en afnemende economische groei . We zien een scherpe daling van de bouwvergunningen tot slechts 55.000 vergunningen in 2023. De seinen voor de woningbouw staan niet op oranje, maar op rood.
Het is essentieel dat de woningbouw op gang blijft en de dip zo kort mogelijk is. Voorkómen moet worden dat personeel en productiecapaciteit verloren gaat, anders dreigt (opnieuw) een verloren decennium voor de bouw. Wij waarderen dat het kabinet investeringen in woningbouw doorzet, via het Mobiliteitsfonds, gebiedsinvesteringen in woningbouwlocaties, de 6e tranche van de Woningbouwimpuls en de (eenmalige) startbouwimpuls, waarvoor op Prinsjesdag €50 mln extra is bestemd . Desondanks is de vraag of deze maatregelen soelaas bieden. De volgende maatregelen zijn wat ons betreft nodig:
- Financiering van nieuwbouw
Een nieuw kabinet zal structurele maatregelen moeten inzetten om de realisatie van de woningbouwopgave te versnellen. Mogelijk zijn ook aanvullende maatregelen op korte termijn nodig, zoals een doorbouwgarantie en de uitwerking van het Koopstartfonds. Wij zien graag dat uw Kamer zo spoedig mogelijk met het kabinet in overleg treedt en tot maatregelen komt .
- Méér locaties voor woningbouw en snellere procedures – ook om ruimte voor werk te bewaren
Om tot versnelling van de woningproductie te komen zijn meer locaties nodig; het is én-én: locaties in de stad en het dorp, op nieuwe (grote) locaties, in heel Nederland straatjes erbij, flexwoningen, Het ministerie van BZK voert onderzoek uit naar mogelijkheden voor meer bouwlocaties (‘straatje erbij’) – en de werking van de Ladder voor duurzame verstedelijking. Wij hopen dat de Tweede Kamer erop toeziet dat er meer ruimtelijke mogelijkheden komen en dat onderzoeken leiden tot aanpassing van (te restrictief) beleid. Naast versnelling van woningbouw voorkomt dit verdringing van andere belangrijke functies, zoals ruimte voor werklocaties, economie en recreatie.
- De Wet versterking regie volkshuisvesting (Wvrv) moet doen wat hij belooft
Deze wet moet zich richten op het substantieel versnellen van de woningbouw, zorgen voor een juridische basis voor stevige bestuurlijke afspraken en het verkorten van procedures voor bezwaar en beroep. Het eerdere consultatievoorstel heeft goede intenties, maar was complex in uitwerking. De wet moet krachtige instrumenten bevatten om de woningbouw en vergunningverlening door gemeenten en provincies te versnellen en tot meer locaties komen. Het versnellen van bezwaar- en beroepsprocedures moet spoedig doorgang vinden
- Schep duidelijkheid over regels en zorg voor investeringen in middenhuurwoningen
Uw Kamer ontvangt binnenkort het wetsvoorstel Wet betaalbare huren. Wij vinden van belang dat het wetsvoorstel zorgt dat de nieuwbouw wordt gestimuleerd, zodat het middensegment in de huurmarkt groeit. In onze reactie op de wet hebben wij aangegeven dat er een gedegen impactanalyse moet zijn van de gevolgen van regulering voor aanbieders en investeerders.
- Verhoogde overdrachtsbelasting belemmert investeringen
Wij vragen u tevens te kijken naar de hoogte van de OVB, die in deze kabinetsperiode fors is verhoogd naar 10,4%. Met name bedrijven, verpleeg- en zorginstellingen en kopers van grond bestemd voor woningbouw hebben met dit tarief te maken. Dit belemmert investeringen in woningbouw, zoals transformatie-projecten. Wij roepen u op om deze negatieve gevolgen van het verhoogde tarief voor investeringen op de woningmarkt mee te nemen in de evaluatie van de OVB in 2024.
2. Zonder landelijke keuzes loopt Nederland ruimtelijk vast
Het kabinet werkt aan het herpakken van de regie op de ruimtelijke ordening, die zal landen in een nieuwe Nota Ruimte en bestuurlijke afspraken met provincies – waar in onze ogen de structurerende ruimtelijke keuzes gemaakt moeten worden om brede welvaart mogelijk te maken. Hierbij zijn de volgende zaken van belang:
- Regie en landelijke structurerende keuzes over de ruimte in ons land moeten in 2024 worden vastgelegd in Nota Ruimte
Hierbij zijn participatie vanuit het bedrijfsleven en ruimte voor economie onlosmakelijke onderdelen van de ruimtelijke ordening: de ruimte voor bedrijven en economie moet planologisch gewaarborgd worden in de Nota Ruimte en decentraal beleid.
- Een volwaardig nationaal programma voor werklocaties en (circulaire) economie is onontbeerlijk voor werk en de economie van morgen
Het is nodig om de tekorten aan betaalbare bedrijfsruimte (landelijk minimaal 7000 hectare tot 2030) in te lopen en om ruimte te reserveren voor duurzame en circulaire transities. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft recent laten zien dat er tot 40% meer ruimte nodig is voor de circulaire economie in 2050 en dat dit vraagt om regie en keuzes door alle overheden . Cruciaal is daarom dat de rijksoverheid de regie pakt en de ruimte reserveert die nodig is voor werk en voor de economie van morgen. Een landelijke aanpak én goede en intensieve samenwerking met bedrijfsleven, provincies en gemeenten is nodig. Wij hebben recent gepleit om – naast Woondeals – ook tot Maak- en werkdeals te komen. Het kabinet kan snel belangrijke stappen zetten in het Nationaal Programma Ruimte voor Economie dat dit najaar verschijnt en dit in 2024 borgen in de Nota Ruimte .
3. Versnel verduurzaming van gebouwen
Verduurzaming gebouwde omgeving moet doorgang vinden om bij te kunnen dragen aan het oplossen van de klimaatproblematiek. Wij steunen de aanpak van het Rijk voor bedrijfsgebouwen om te richten op het uitfaseren van de slechtste energielabels, en de normering voor hybride warmtepompen vanaf 2026 in woningen. Hiervoor zijn nodig:
- Energie-infrastructuur versnellen
Hiervoor moeten de randvoorwaarden op orde zijn, zoals voldoende capaciteit voor aansluiting op het elektriciteitsnet en toegang tot duurzame warmte-infrastructuur.
- Ook is handelingsperspectief voor eigenaren van bedrijfspanden nodig
Daar is voldoende (toegang tot) wat betreft kennis, capaciteit en financiering. Het huidige beleid is vooral gericht op woningen, maar ook honderd duizenden mkb-ondernemers hebben hulp nodig om hun bedrijfspanden te verduurzamen. Graag verwijzen wij ook naar deze oproep die wij samen met andere maatschappelijke organisaties hebben gedaan om door te gaan met de klimaataanpak en deze niet te vertragen.
Als u vragen heeft naar aanleiding van onze inbreng, kunt u contact opnemen met Rik Enequist of voor verduurzaming met Willem van Toor.
Met vriendelijke groet,
Mw. I.C. Linthorst
Directeur Beleid
Geachte dames en heren,
U behandelt in oktober 2023 de begroting van het ministerie van BZK voor 2024. Graag geven VNO-NCW en MKB-Nederland u aandachtspunten mee om tempo te brengen in woningbouw en een dip in de woningproductie te voorkomen. Nationale keuzes en krachtige uitvoering zijn nodig voor de ruimtelijke ontwikkeling en om ruimte voor werk en economie te waarborgen. Ook is versnelling van verduurzaming van gebouwen nodig.
1. De seinen staan op rood: het woningtekort neemt toe –de nieuwbouw zakt in
Het landelijke woningtekort is opgelopen tot 5%. Er is een bouwopgave van 981.000 woningen tot 2030. Helaas is het niet gelukt om de woningbouw te versnellen – terwijl dit tot maatschappelijke problemen leidt en brede welvaart onder druk zet . De vooruitzichten voor de bouwsector zijn ongunstig: de woningbouw loopt stevig terug vanwege hogere rentes, stijgende bouw- en energiekosten en afnemende economische groei . We zien een scherpe daling van de bouwvergunningen tot slechts 55.000 vergunningen in 2023. De seinen voor de woningbouw staan niet op oranje, maar op rood.
Het is essentieel dat de woningbouw op gang blijft en de dip zo kort mogelijk is. Voorkómen moet worden dat personeel en productiecapaciteit verloren gaat, anders dreigt (opnieuw) een verloren decennium voor de bouw. Wij waarderen dat het kabinet investeringen in woningbouw doorzet, via het Mobiliteitsfonds, gebiedsinvesteringen in woningbouwlocaties, de 6e tranche van de Woningbouwimpuls en de (eenmalige) startbouwimpuls, waarvoor op Prinsjesdag €50 mln extra is bestemd . Desondanks is de vraag of deze maatregelen soelaas bieden. De volgende maatregelen zijn wat ons betreft nodig:
Een nieuw kabinet zal structurele maatregelen moeten inzetten om de realisatie van de woningbouwopgave te versnellen. Mogelijk zijn ook aanvullende maatregelen op korte termijn nodig, zoals een doorbouwgarantie en de uitwerking van het Koopstartfonds. Wij zien graag dat uw Kamer zo spoedig mogelijk met het kabinet in overleg treedt en tot maatregelen komt .
Om tot versnelling van de woningproductie te komen zijn meer locaties nodig; het is én-én: locaties in de stad en het dorp, op nieuwe (grote) locaties, in heel Nederland straatjes erbij, flexwoningen, Het ministerie van BZK voert onderzoek uit naar mogelijkheden voor meer bouwlocaties (‘straatje erbij’) – en de werking van de Ladder voor duurzame verstedelijking. Wij hopen dat de Tweede Kamer erop toeziet dat er meer ruimtelijke mogelijkheden komen en dat onderzoeken leiden tot aanpassing van (te restrictief) beleid. Naast versnelling van woningbouw voorkomt dit verdringing van andere belangrijke functies, zoals ruimte voor werklocaties, economie en recreatie.
Deze wet moet zich richten op het substantieel versnellen van de woningbouw, zorgen voor een juridische basis voor stevige bestuurlijke afspraken en het verkorten van procedures voor bezwaar en beroep. Het eerdere consultatievoorstel heeft goede intenties, maar was complex in uitwerking. De wet moet krachtige instrumenten bevatten om de woningbouw en vergunningverlening door gemeenten en provincies te versnellen en tot meer locaties komen. Het versnellen van bezwaar- en beroepsprocedures moet spoedig doorgang vinden
Uw Kamer ontvangt binnenkort het wetsvoorstel Wet betaalbare huren. Wij vinden van belang dat het wetsvoorstel zorgt dat de nieuwbouw wordt gestimuleerd, zodat het middensegment in de huurmarkt groeit. In onze reactie op de wet hebben wij aangegeven dat er een gedegen impactanalyse moet zijn van de gevolgen van regulering voor aanbieders en investeerders.
Wij vragen u tevens te kijken naar de hoogte van de OVB, die in deze kabinetsperiode fors is verhoogd naar 10,4%. Met name bedrijven, verpleeg- en zorginstellingen en kopers van grond bestemd voor woningbouw hebben met dit tarief te maken. Dit belemmert investeringen in woningbouw, zoals transformatie-projecten. Wij roepen u op om deze negatieve gevolgen van het verhoogde tarief voor investeringen op de woningmarkt mee te nemen in de evaluatie van de OVB in 2024.
2. Zonder landelijke keuzes loopt Nederland ruimtelijk vast
Het kabinet werkt aan het herpakken van de regie op de ruimtelijke ordening, die zal landen in een nieuwe Nota Ruimte en bestuurlijke afspraken met provincies – waar in onze ogen de structurerende ruimtelijke keuzes gemaakt moeten worden om brede welvaart mogelijk te maken. Hierbij zijn de volgende zaken van belang:
Hierbij zijn participatie vanuit het bedrijfsleven en ruimte voor economie onlosmakelijke onderdelen van de ruimtelijke ordening: de ruimte voor bedrijven en economie moet planologisch gewaarborgd worden in de Nota Ruimte en decentraal beleid.
Het is nodig om de tekorten aan betaalbare bedrijfsruimte (landelijk minimaal 7000 hectare tot 2030) in te lopen en om ruimte te reserveren voor duurzame en circulaire transities. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft recent laten zien dat er tot 40% meer ruimte nodig is voor de circulaire economie in 2050 en dat dit vraagt om regie en keuzes door alle overheden . Cruciaal is daarom dat de rijksoverheid de regie pakt en de ruimte reserveert die nodig is voor werk en voor de economie van morgen. Een landelijke aanpak én goede en intensieve samenwerking met bedrijfsleven, provincies en gemeenten is nodig. Wij hebben recent gepleit om – naast Woondeals – ook tot Maak- en werkdeals te komen. Het kabinet kan snel belangrijke stappen zetten in het Nationaal Programma Ruimte voor Economie dat dit najaar verschijnt en dit in 2024 borgen in de Nota Ruimte .
3. Versnel verduurzaming van gebouwen
Verduurzaming gebouwde omgeving moet doorgang vinden om bij te kunnen dragen aan het oplossen van de klimaatproblematiek. Wij steunen de aanpak van het Rijk voor bedrijfsgebouwen om te richten op het uitfaseren van de slechtste energielabels, en de normering voor hybride warmtepompen vanaf 2026 in woningen. Hiervoor zijn nodig:- Energie-infrastructuur versnellen
- Ook is handelingsperspectief voor eigenaren van bedrijfspanden nodig
Hiervoor moeten de randvoorwaarden op orde zijn, zoals voldoende capaciteit voor aansluiting op het elektriciteitsnet en toegang tot duurzame warmte-infrastructuur.
Daar is voldoende (toegang tot) wat betreft kennis, capaciteit en financiering. Het huidige beleid is vooral gericht op woningen, maar ook honderd duizenden mkb-ondernemers hebben hulp nodig om hun bedrijfspanden te verduurzamen. Graag verwijzen wij ook naar deze oproep die wij samen met andere maatschappelijke organisaties hebben gedaan om door te gaan met de klimaataanpak en deze niet te vertragen.
Als u vragen heeft naar aanleiding van onze inbreng, kunt u contact opnemen met Rik Enequist of voor verduurzaming met Willem van Toor.
Met vriendelijke groet,
Mw. I.C. Linthorst
Directeur Beleid
² Het EIB verwacht dat in 2023 6,5% minder woningen worden gebouwd dan in 2022. In 2024 volgt een verdere terugval met een daling van 8%. Pas vanaf 2025 wordt herstel verwacht (EIB, juni 2023).
³ Er werden voor meer dan €3 mld aan aanvragen gedaan door gemeenten – het budget is dus meer dan 10x overtekend. Groot animo voor Startbouwimpuls
4 Door het kabinet is op Prinsjesdag het Interdepartementaal Beleidsonderzoek aangekondigd over het breder instrumentarium woningbouw en grond – rond de jaarwisseling moeten er al eerste resultaten liggen.
5 Zie reactie VNO-NCW op wet betaalbare huur: Reactie Internetconsultatie
6 Zie PBL oktober 2023: Ruimtevraag circulaire economie vergt anticipatie
7 Zie inbreng voor het debat RO in mei 2023
8 Zie Dit is waarom het klimaatbeleid door moet | Nationaal Klimaat Platform