Geachte dames en heren,
Ten behoeve van de commissievergadering over arbeidsmigratie op 16 mei a.s. brengen VNO-NCW en MKB-Nederland graag onderstaande punten onder uw aandacht.
In het kort
- Ontwikkel (net als bijvoorbeeld Canada en Duitsland) een integrale kabinetsvisie op (arbeids)migratie en wat ons land nodig heeft aan vakkrachten, internationale (bèta)studenten en hoogwaardige kennismigranten. Met het advies van de commissie Van Zwol ligt hiervoor een goede basis om beter de regie te kunnen nemen.
- Snelle implementatie van de adviezen van de commissie Roemer en veel strengere handhaving op misstanden/excessen met huisvesting, arbeidsomstandigheden, en sluiproutes om loonkosten te ontduiken zijn cruciaal om het draagvlak voor arbeidsmigratie te behouden en verbeteren. De Arbeidsinspectie moet hogere boetes kunnen uitdelen.
- Om de vraag naar laagbetaalde arbeid te drukken is het zaak een productiviteitsoffensief te starten in sectoren met veel ongeschoolde en laaggeschoolde arbeidsmigranten, ook in het mkb. Ook zijn er bij meerdere subgroepen op de arbeidsmarkt nog mogelijkheden voor mensen om de stap naar werk te zetten.
- Gebaseerd op goede voorbeelden willen werkgevers een aanvalsplan opzetten voor het vergroten van het aanbod van tijdelijke huisvesting om verdringing op de woningmarkt te beperken. Een actieve rol van gemeenten is hiervoor onontbeerlijk.
- Met gericht beleid vergroten we de grip op migratie waarmee ook het maatschappelijk draagvlak wordt verhoogd. We zien kansen bij de implementatie van het Europese voorstel voor een vacaturebank voor tekortberoepen voor geschoolde arbeidsmigranten van buiten de EU, evenals in partnerschappen met specifieke landen voor circulaire arbeidsmigratie voor vakkrachten.
Alle voorstellen in detail
Nederland heeft, net als de rest van Europa, te maken met oplopende en structurele personeelstekorten. Onder andere in de zorg, verduurzaming, woningbouw en mobiliteit is de krapte nijpend. De stijgende zorgvraag en dalende beroepsbevolking zorgen dat deze tekorten de komende jaren steeds problematischer worden. Arbeidsmigranten leveren op dit moment in tal van sectoren al een voorname bijdrage aan de Nederlandse economie. Op verschillende terreinen moeten we zaken aanpakken om de personeelskrapte tegen te gaan. Maar dan nog loopt ons land zonder arbeidsmigranten snel vast.
In Nederland is het beeld ontstaan dat migratie ons 'overkomt' en we er als samenleving geen grip op hebben. Negatieve beelden rond uitbuiting en huisvesting bepalen de maatschappelijke discussie. Bovendien lopen in die discussies asielmigratie en arbeidsmigratie door elkaar, terwijl beide zeer verschillende achtergronden en juridische kaders kennen. Ook arbeidsmigratie bestaat weer uit verschillende types, grofweg van hoogopgeleide kennismigratie tot 'kundemigranten' die voor een specifieke taak in Nederland werken. Wij pleiten ervoor deze verschillende aspecten van (arbeids)migratie los van elkaar te behandelen. Tegelijk geloven wij dat een effectievere aanpak en regulering van arbeidsmigratie het draagvlak van de Nederlandse samenleving voor migratie positief kan beïnvloeden.
Het belang van arbeidsmigratie zal gezien onze vergrijzende beroepsbevolking de komende jaren alleen maar toenemen. Er ligt derhalve een enorme opgave om meer regie op de instroom van arbeidsmigranten te krijgen, en om de (negatieve) maatschappelijke impact van hun verblijf te beperken. We zien voldoende mogelijkheden voor meer sturing en maken daarin wat betreft beleid onderscheid in een combinatie van maatregelen, met als doel om meer regie aan te brengen op laagbetaalde arbeidsmigratie en om de vraag terug te brengen. Daarnaast zien we kansen om de impact van arbeidsmigratie op buurten en regio’s te beperken en de arbeidsomstandigheden van arbeidsmigranten te verbeteren.
Het terugbrengen van de vraag naar laagbetaalde arbeidsmigratie
We zien mogelijkheden om te sturen op de vraag naar laagbetaalde arbeidsmigratie via een productiviteitsoffensief in sectoren met veel ongeschoolde en laaggeschoolde arbeidsmigranten. We zien veel kansen op doorbraken in arbeidsbesparende technologie om de vraag naar arbeidsmigranten in specifieke sectoren te beperken, maar met name het mkb ontbeert hiervoor vaak de kennis en financiële ondersteuning.
De historisch krappe arbeidsmarkt biedt meerdere subgroepen nog mogelijkheden voor mensen om de stap naar werk te zetten. We zien bijvoorbeeld kansen voor actieve bemiddeling van mensen uit de bijstand, van statushouders, of gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Aanvullend is het belangrijk (meer) werken lonender te maken door het verlagen van de marginale druk en inzichtelijk te maken wat mensen overhouden als ze aan het werk gaan of meer uren gaan werken.
Meer regie in beleid
Met gericht beleid vergroten we de grip op migratie waarmee ook het maatschappelijk draagvlak toe kan nemen. Implementatie van het Europese voorstel voor een vacaturebank voor tekortberoepen biedt kansen voor geschoolde arbeidsmigranten van buiten de EU. Aanvullend zien we ook heil in partnerschappen met specifieke landen voor circulaire arbeidsmigratie voor vakkrachten, waardoor de tijdelijkheid is gegarandeerd en een braindrain in die landen wordt omgezet in een braingain.
Beperking impact van arbeidsmigranten op buurten en wijken
Via de adviezen van de commissie Roemer bestrijden we misstanden met laag- of ongeschoold werk. De uitwerking en implementatie van deze adviezen krijgen steeds verder vorm. Er wordt onder meer wetgeving voorbereid voor een toelatingssysteem voor bedrijven die mensen ter beschikking stellen op de arbeidsmarkt zoals uitzendbedrijven en andere soorten detachering. Ook zien we steeds meer goede voorbeelden van tijdelijke huisvesting die in samenspraak met omwonenden dicht bij het werk wordt georganiseerd. Tegelijkertijd komt het nog te vaak voor dat omwonende burgers en lokale gemeenschappen nadelige effecten van de aanwezigheid van arbeidsmigranten ervaren, zoals overlast of meer druk op voorzieningen. Dat willen we verder aanpakken via een aanvalsplan voor het vergroten van het aanbod van tijdelijke huisvesting om verdringing op de woningmarkt te beperken. Werkgevers willen meer verantwoordelijkheid (kunnen) nemen om de druk op de lokale huizenmarkt als gevolg van arbeidsmigratie te beperken. Gemeenten dienen dan wel verantwoordelijkheid te nemen om deze huisvesting mede mogelijk te maken. Oplossingen zijn voorhanden wanneer gemeenten bij bedrijvigheid met veel arbeidsmigranten verplicht locaties aanwijzen voor een aanbestedingstraject voor tijdelijke huisvesting. Dan komen andere woningen vrij en houden gemeenten regie op het huisvestingsvraagstuk.
Striktere handhaving
Striktere handhaving op excessen heeft grote meerwaarde. We zien dat malafide bedrijven van arbeidsmigratie een verdienmodel hebben gemaakt en de kosten van arbeidsmigratie afwentelen op de samenleving. Veel van de adviezen van de commissie Roemer om dit soort misstanden te bestrijden zijn al in gang gezet in de uitvoering of in wet- en regelgeving. Onderdeel daarvan moet ook een intensieve(re) handhaving zijn door de Arbeidsinspectie. We zien dat de Arbeidsinspectie ook hogere boetes uit moet kunnen delen om het verdienmodel rond uitbuiting beter te kunnen ondermijnen.
Arbeidsomstandigheden verbeteren
Arbeidsmigranten moeten onder arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden kunnen werken die tenminste in overeenstemming zijn met de Nederlandse wet- en regelgeving, waaronder ook ons cao-stelsel. Het advies van het Aanjaagteam Roemer bestaat voor een groot deel uit maatregelen op dat terrein. Die worden nu vrijwel allemaal concreet uitgewerkt en geïmplementeerd. Wij staan daar volledig achter. Belangrijk is wel dat die uitwerking werkbaar is en niet onevenredig neerslaat bij bonafide bedrijven. We werken onder meer aan waarborgen voor het weren van malafide bedrijven uit de markt van ter beschikking stellen van arbeid (toelatingssysteem voor deze markt), en huisvesting bij verlies van werk.
Wij blijven ook na het commissiedebat van 16 mei graag beschikbaar om onze voorstellen en ideeën nader met u te bespreken.
Met vriendelijke groet,
Mw. G. Dolsma
Teammanager Sociale Zaken, Strategie en Coördinatie
Geachte dames en heren,
Ten behoeve van de commissievergadering over arbeidsmigratie op 16 mei a.s. brengen VNO-NCW en MKB-Nederland graag onderstaande punten onder uw aandacht.
In het kort
Alle voorstellen in detail
Nederland heeft, net als de rest van Europa, te maken met oplopende en structurele personeelstekorten. Onder andere in de zorg, verduurzaming, woningbouw en mobiliteit is de krapte nijpend. De stijgende zorgvraag en dalende beroepsbevolking zorgen dat deze tekorten de komende jaren steeds problematischer worden. Arbeidsmigranten leveren op dit moment in tal van sectoren al een voorname bijdrage aan de Nederlandse economie. Op verschillende terreinen moeten we zaken aanpakken om de personeelskrapte tegen te gaan. Maar dan nog loopt ons land zonder arbeidsmigranten snel vast.
In Nederland is het beeld ontstaan dat migratie ons 'overkomt' en we er als samenleving geen grip op hebben. Negatieve beelden rond uitbuiting en huisvesting bepalen de maatschappelijke discussie. Bovendien lopen in die discussies asielmigratie en arbeidsmigratie door elkaar, terwijl beide zeer verschillende achtergronden en juridische kaders kennen. Ook arbeidsmigratie bestaat weer uit verschillende types, grofweg van hoogopgeleide kennismigratie tot 'kundemigranten' die voor een specifieke taak in Nederland werken. Wij pleiten ervoor deze verschillende aspecten van (arbeids)migratie los van elkaar te behandelen. Tegelijk geloven wij dat een effectievere aanpak en regulering van arbeidsmigratie het draagvlak van de Nederlandse samenleving voor migratie positief kan beïnvloeden.
Het belang van arbeidsmigratie zal gezien onze vergrijzende beroepsbevolking de komende jaren alleen maar toenemen. Er ligt derhalve een enorme opgave om meer regie op de instroom van arbeidsmigranten te krijgen, en om de (negatieve) maatschappelijke impact van hun verblijf te beperken. We zien voldoende mogelijkheden voor meer sturing en maken daarin wat betreft beleid onderscheid in een combinatie van maatregelen, met als doel om meer regie aan te brengen op laagbetaalde arbeidsmigratie en om de vraag terug te brengen. Daarnaast zien we kansen om de impact van arbeidsmigratie op buurten en regio’s te beperken en de arbeidsomstandigheden van arbeidsmigranten te verbeteren.
Het terugbrengen van de vraag naar laagbetaalde arbeidsmigratie
We zien mogelijkheden om te sturen op de vraag naar laagbetaalde arbeidsmigratie via een productiviteitsoffensief in sectoren met veel ongeschoolde en laaggeschoolde arbeidsmigranten. We zien veel kansen op doorbraken in arbeidsbesparende technologie om de vraag naar arbeidsmigranten in specifieke sectoren te beperken, maar met name het mkb ontbeert hiervoor vaak de kennis en financiële ondersteuning.
De historisch krappe arbeidsmarkt biedt meerdere subgroepen nog mogelijkheden voor mensen om de stap naar werk te zetten. We zien bijvoorbeeld kansen voor actieve bemiddeling van mensen uit de bijstand, van statushouders, of gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Aanvullend is het belangrijk (meer) werken lonender te maken door het verlagen van de marginale druk en inzichtelijk te maken wat mensen overhouden als ze aan het werk gaan of meer uren gaan werken.
Meer regie in beleid
Met gericht beleid vergroten we de grip op migratie waarmee ook het maatschappelijk draagvlak toe kan nemen. Implementatie van het Europese voorstel voor een vacaturebank voor tekortberoepen biedt kansen voor geschoolde arbeidsmigranten van buiten de EU. Aanvullend zien we ook heil in partnerschappen met specifieke landen voor circulaire arbeidsmigratie voor vakkrachten, waardoor de tijdelijkheid is gegarandeerd en een braindrain in die landen wordt omgezet in een braingain.
Beperking impact van arbeidsmigranten op buurten en wijken
Via de adviezen van de commissie Roemer bestrijden we misstanden met laag- of ongeschoold werk. De uitwerking en implementatie van deze adviezen krijgen steeds verder vorm. Er wordt onder meer wetgeving voorbereid voor een toelatingssysteem voor bedrijven die mensen ter beschikking stellen op de arbeidsmarkt zoals uitzendbedrijven en andere soorten detachering. Ook zien we steeds meer goede voorbeelden van tijdelijke huisvesting die in samenspraak met omwonenden dicht bij het werk wordt georganiseerd. Tegelijkertijd komt het nog te vaak voor dat omwonende burgers en lokale gemeenschappen nadelige effecten van de aanwezigheid van arbeidsmigranten ervaren, zoals overlast of meer druk op voorzieningen. Dat willen we verder aanpakken via een aanvalsplan voor het vergroten van het aanbod van tijdelijke huisvesting om verdringing op de woningmarkt te beperken. Werkgevers willen meer verantwoordelijkheid (kunnen) nemen om de druk op de lokale huizenmarkt als gevolg van arbeidsmigratie te beperken. Gemeenten dienen dan wel verantwoordelijkheid te nemen om deze huisvesting mede mogelijk te maken. Oplossingen zijn voorhanden wanneer gemeenten bij bedrijvigheid met veel arbeidsmigranten verplicht locaties aanwijzen voor een aanbestedingstraject voor tijdelijke huisvesting. Dan komen andere woningen vrij en houden gemeenten regie op het huisvestingsvraagstuk.
Striktere handhaving
Striktere handhaving op excessen heeft grote meerwaarde. We zien dat malafide bedrijven van arbeidsmigratie een verdienmodel hebben gemaakt en de kosten van arbeidsmigratie afwentelen op de samenleving. Veel van de adviezen van de commissie Roemer om dit soort misstanden te bestrijden zijn al in gang gezet in de uitvoering of in wet- en regelgeving. Onderdeel daarvan moet ook een intensieve(re) handhaving zijn door de Arbeidsinspectie. We zien dat de Arbeidsinspectie ook hogere boetes uit moet kunnen delen om het verdienmodel rond uitbuiting beter te kunnen ondermijnen.
Arbeidsomstandigheden verbeteren
Arbeidsmigranten moeten onder arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden kunnen werken die tenminste in overeenstemming zijn met de Nederlandse wet- en regelgeving, waaronder ook ons cao-stelsel. Het advies van het Aanjaagteam Roemer bestaat voor een groot deel uit maatregelen op dat terrein. Die worden nu vrijwel allemaal concreet uitgewerkt en geïmplementeerd. Wij staan daar volledig achter. Belangrijk is wel dat die uitwerking werkbaar is en niet onevenredig neerslaat bij bonafide bedrijven. We werken onder meer aan waarborgen voor het weren van malafide bedrijven uit de markt van ter beschikking stellen van arbeid (toelatingssysteem voor deze markt), en huisvesting bij verlies van werk.
Wij blijven ook na het commissiedebat van 16 mei graag beschikbaar om onze voorstellen en ideeën nader met u te bespreken.
Met vriendelijke groet,
Mw. G. Dolsma
Teammanager Sociale Zaken, Strategie en Coördinatie