NDP Nieuwsmedia behartigt de zakelijke en journalistieke belangen van de nieuwsbedrijven. Directeur Herman Wolswinkel vertelt.
Vertel eens over uw branche en branchevereniging.
‘NDP Nieuwsmedia vertegenwoordigt de dertien nieuwsbedrijven die samen vrijwel alle regionale en landelijke private nieuwsmedia op de markt brengen. Ze maken een omzet van 1,2 miljard euro en hebben samen 2,8 miljoen betalende abonnees. Als brancheorganisatie behartigen we de zakelijke en journalistieke belangen van onze leden, in het bijzonder in Den Haag en Brussel. Al best lang; we bestaan op de dag af 115 jaar. Een andere belangrijke activiteit is ‘Nieuws in de klas’: ons educatieplatform om kinderen en jongeren vertrouwd te maken met kwaliteitsjournalistiek. In tijden van nepnieuws en desinformatie is dat belangrijker dan ooit. Ons derde speerpunt is onderzoek; we verzamelen data over de branche. Vooral over de advertentiemarkt: welk bereik hebben nieuwstitels online, in print, maar ook qua luisteren en kijken? We voeren ook een benchmark uit voor onze leden met omzetcijfers en aantallen abonneerelaties.’
Hoelang bent u al directeur en wat is uw achtergrond?
‘Sinds vorig jaar. Eerder werkte ik in verschillende public-affairs-rollen. Toen ik mijn masterscriptie bij een grote uitgever schreef, is mijn hart voor de journalistiek gaan kloppen. In 2010 kreeg ik de kans om de lobby te doen bij NDP Nieuwsmedia. De journalistiek is tegelijkertijd een maatschappelijk relevante branche en een commerciële sector, wat een hele prettige mentaliteit met zich meebrengt.’
Welke actuele (lobby)kwesties spelen er momenteel voor jullie?
‘Met stip bovenaan onze agenda staat AI, kunstmatige intelligentie. Er wordt al jaren gewerkt aan grote taalmodellen. Maar met lanceringen van ChatGPT en Google Bard is de ontwikkeling in een stroomversnelling gekomen. Voor de journalistiek brengt AI veel kansen, maar ook risico’s met zich mee. AI-toepassingen maken geen onderscheid tussen feit en fictie, waardoor derden er makkelijk desinformatie mee kunnen verspreiden. Dat raakt de betrouwbaarheid van de informatievoorziening. Naast dat maatschappelijke risico zijn er ook zakelijke risico's. AI-modellen worden getraind met datasets die voor een aanzienlijk deel bestaan uit nieuwsartikelen. En daar zit jarenlang werk in van journalisten. Wij willen graag meewerken aan innovatie, maar wel op een verantwoorde manier, met respect voor auteursrechten. Als branche verkennen we daarvoor de mogelijkheden.’
En verder?
‘Bij de kabinetsformatie komen kwesties op tafel die relevant zijn voor de journalistieke sector. In het gesprek over de rechtsstaat gaat het ook over de belangrijke rol die de onafhankelijke journalistiek speelt. Hoe politici spreken over de journalistiek, bepaalt mede het klimaat waarbinnen journalisten hun werk kunnen doen. Daarover zijn al zorgen genoeg.
In een later stadium zal het mediabeleid ongetwijfeld ook op tafel komen. In Nederland werken meer dan zeven op de tien journalisten voor commerciële nieuwsmedia. Bij mogelijke bezuinigingen op de publieke omroep kan ter compensatie gedraaid worden aan de knop van de STER-inkomsten. Maar meer commerciële ruimte voor de publieke omroep gaat ten koste van het verdienvermogen van private nieuwsbedrijven, die er hun redacties mee moeten bekostigen.
De afgelopen vijftien jaar is het accent verschoven en komt veel wetgeving voor nieuwsbedrijven uit Brussel. Digitalisering stopt natuurlijk niet bij landsgrenzen. Door het aflopen van de termijn van het Europese Parlement en de Europese Commissie komen wetsvoorstellen in een afrondende fase. Voor ons zijn bijvoorbeeld de AI-Act en de Media Freedom Act belangrijk. De AI-Act dwingt techpartijen transparant te zijn over de dataset waarmee zij hun modellen trainen. Bij de Media Freedom Act hadden we een zorg: blijft de overheid op voldoende afstand van nieuwsbedrijven en van redacties? We willen onze sterke Nederlandse traditie van zelfregulering in de journalistiek niet op het spel zetten.’
Hoe ziet u de toekomst van uw branche?
‘Nieuwsbedrijven zijn getransformeerd naar de nieuwe digitale werkelijkheid. Er zijn grote stappen gemaakt om klaar te zijn voor de toekomst. Maar er zijn ook nog uitdagingen, zoals de relatie met Big Tech. Dan gaat het zowel om de dominantie van die grote mondiale techspelers in de online advertentiemarkt als om hun rol in de online distributie van nieuws. Het speelveld met publieke media blijft ook spannend. Hun nieuwsaanbod vertoont online grote gelijkenis met wat onze leden aanbieden, maar dan zonder prijskaartje.
Om een pluriform journalistiek landschap in stand te houden, ook op de langere termijn, moet je voldoende speelruimte houden voor private nieuwsorganisaties. Daar hebben we eerlijke spelregels voor nodig, bijvoorbeeld dat het nieuwsaanbod van publieke omroepen voldoende onderscheidend moet zijn. In Duitsland worden bijvoorbeeld wel afspraken gemaakt over wat bij uitstek bij de publieke omroepen hoort en wat meer aan marktpartijen is. Uiteindelijk is de vraag: blijft de consument voldoende bereid om te betalen voor kwaliteitsjournalistiek? Ik zie dat met vertrouwen tegemoet.’
Waarom zijn jullie lid van VNO-NCW?
‘We zijn net zelfstandig lid geworden. Eerder waren we indirect lid via de Mediafederatie. VNO-NCW heeft een spilfunctie in Den Haag, bijvoorbeeld bij de hervorming van de arbeidswetgeving. Freelancejournalisten zijn heel belangrijk voor het nieuwsbedrijf. In het nieuwe wettelijke kader moet ruimte blijven voor het werken met zelfstandigen. VNO-NCW speelt kort op de bal, daar zijn we graag goed op aangesloten.’
Met welke branchedirecteur zou u weleens een dagje willen ruilen?
‘Met de directeur van NLDigital. De bedrijven in de achterban van NLDigital werken net als wij aan de digitale toekomst, zij faciliteren de digitale transformatie. Dat zou ik zeker interessant vinden.’
